به سوی پایداری در توسعه

امروز در کلاسهای ضمن خدمت مرکز آموزش مدیریت دولتی ایران، تدریس داشتم. درس توسعه پایدار برای فراگیرانی که کارمندان و مدیران دستگاه های دولتی بودند و از شهرهای مختلف کشور در تهران جمع شده بودند تا در دوره آموزش های ضمن خدمتی شرکت کنند که تکمیل آن، به ارتقای موقعیت کاری آنها در سازمان متبوع شان، منجر می شود. واقعیت این بود که پذیرش تدریس این نیم روز در این مرکز، بیشتر به خاطر کنجکاوی خودم جهت آشنایی با فضای حاکم بر فراگیران چنین دوره هایی بود. نتیجه کار این بود که من یکی از بی روح ترین و راکد ترین دوره های آموزشی این چند سالم را تجربه کردم!

فراگیرانی که حس کنند از سر اجبار و رفع تکلیف در یک برنامه آموزشی شرکت کرده اند و اغلب شان هم در سن فعال یادگیری نباشند و بنا به دلایل مختلف هم انگیزه و تمرکز کافی در کلاس نداشته باشند، تصور کنید که چه فضای سختی را برای مدرس ایجاد خواهد کرد. از آن طرف چقدر از بودجه سازمانهای دولتی و نیز خود فراگیران صرف رفت و آمد و شرکت در چنین کلاسهایی می شود.

طراحی یک برنامه آموزشی اثربخش، قطعا چیزی فراتر از تعیین چند عنوان درس و پیدا کردن چند مدرس در دقیقه 90 برای تدریس آنهاست. نمی دانم جای مدیران مرکز آموزش مدیریت دولتی بودم چه می کردم. ولی می دانم که اتفاق خوبی به این شکل نمی افتد. حداقل برای سرفصل هایی مثل توسعه پایدار و مسئولیت اجتماعی سازمانها در چنین دوره هایی.

روزهای شنبه و یکشنبه، 27 و 28 مرداد، از طرف مدرسه توسعه پایدار میهمان رویدادی آموزشی برای دانش آموزان مستعد مقطع دوم متوسطه استان کردستان بودم. این رویداد برای دانش آموزان موفق و منتخب شهرها و روستاهای مختلف استان کردستان و به همت بنیاد نخبگان برگزار شد. این برنامه از دو جهت تجربه جدیدی بود. ابتدا اینکه نخستین برنامه مدرسه توسعه پایدار در خارج از تهران بود که انشالله قصد داریم در آینده بتوانیم تعداد آنها را بیشتر کنیم. همچنین این نخستین برنامه مدرسه توسعه پایدار برای دانش آموزان دبیرستانی بود. قبل از این تمامی کارگاه ها و برنامه های آموزشی مدرسه توسعه پایدار، مختص افراد دانشگاهی و بالای 18 سال طراحی و اجرا شده بود. آموزش به دانش آموزان 16 و 17 ساله، اقتضائات، رویکرد، زبان و محتوای خاص خود را می طلبد که به همین خاطر، این دوره آموزشی را برای من، بسیار خاص کرده بود. خوشبختانه این تجربه متفاوت، در مجموع راضی کننده و انگیزه بخش بود و امیدوارم که در آینده بتوانم با استفاده از درس آموخته های این تجربه، اتفاقات بهتری را در این حوزه پایه گذاری کنم. 

فارغ از محتوای آموزشی این دوره، نکته جالبی که بسیار برایم الهام بخش بود، رتبه های استثنایی و باورنکردنی نخبگان کردستانی در کنکور بود. من در این دوره با بسیاری بچه های رتبه های تک رقمی و دو رقمی کنکور برخورد کردم که ساکن روستاهای کردستان بودند و خیلی هایشان حتی برای تامین معیشت خود هم دچار مشکل بودند چه برسد به کلاس کنکور رفتن و درس خواندن. اعجاب انگیز است که پسری که به خاطر فقر مالی خانواده اش در سال کنکور، هر روز از صبح تا ساعت 2 بعدازظهر در شهرداری کارگری می کرده و جدول خیابان کار می گذاشته است، بتواند رتبه 2 رقمی در کنکور تجربی به دست آورد. وقتی این را با انبوه امکانات و هزینه کردهای خانواده ها در شهرهای بزرگ برای بچه هایشان و عدم نتیجه گیری شان مقایسه می کنم، علامت سوالها، نکته ها و ایده های زیادی راجع به وضعیت نظام آموزشی کشور به ویژه در حوزه دبیرستان و مدارس به ذهنم خطور می کند. شاید در آینده، تمرکز بیشتری برای این حوزه گذاشتم. تا خدا چه بخواهد

ثبت نام مدرسه بهاره توسعه پایدار شریف، آغاز شده است. این دومین دوره از فعالیت های مدرسه توسعه پایدار است که پس از برگزاری موفقیت آمیز مدرسه زمستانی توسعه پایدار، به یاری خدا به انجام می رسد. مدرسه توسعه پایدار، فرصت مناسبی است که برای علاقه مندان فعالیت های اجتماعی در بخش های مختلف(دولتی، خصوصی، مردم نهاد و دانشگاهی) ایده ها و مسیرهای جدیدی را در ارتباط با توسعه پایدار باز کند. فضای تعاملی و بین رشته ای و نیز مثالهای ملموس از تجارب بین المللی و به ویژه با تمرکز بر تجارب بومی و داخلی، از ویژگی های خاص این مدرسه است. می توانیم مدعی شویم که این احتمالا جامع ترین و اثربخش ترین برنامه آموزشی در کشور است که در حوزه توسعه پایدار و مسئولیت اجتماعی سازمانها اجرا می شود. 

مدرسه توسعه پایدار ممکن است بتواند راه های جدیدی را برای کار و یا تحصیل در حوزه توسعه پایدار پیش روی شما باز کند. بورس های آموزشی خوبی هم برای دوره بهاره آن تدارک دیده شده است. اطلاعات بیشتر را می توانید با مراجعه به وبسایت آن پیدا کنید.

برای عضویت در کانال تلگرامی مدرسه توسعه پایدار می توانید بر تصویر بالا کلیک کنید.

30 آبان ماه، و در حاشیه همایش کارآفرینان خیّر/خیّرین کارآفرین، کارگاهی 4 ساعته داشتم که در آن سعی کردم آشنایی اجمالی با مبانی مسئولیت اجتماعی بنگاه های اقتصادی برای شرکت کنندگان فراهم آورم. اکثر شرکت کنندگان از فضای سازمان های مردم نهاد یا سازمان های دولتی بودند و این باعث شد به مباحث اجتماعی و نقش سازمان های مردم نهاد در این حوزه بیشتر بپردازیم. بر خلاف تصور، هنوز در سطح مبانی و مقدمات نیز ما نیاز به کار ترویجی و آگاه سازی گسترده ای برای عموم مردم و حتی فعالین سازمان های مردم نهاد داریم تا تصور درست و صحیحی نسبت به مفهوم مسئولیت اجتماعی سازمانها داشته باشند و برای مثال چند اقدام نمایشی برخی شرکت ها را به عنوان ایفای مسئولیت اجتماعی آنها اشتباه نکنند.

در کارگاه تاکید کردم که ما نیاز به ورود جدی سازمان های مردم نهاد به حوزه مسئولیت اجتماعی سازمانها، از طریق «مطالبه گری» و «آگاه سازی عمومی» داریم. جای سمن هایی که از شرکت ها و بخش خصوصی، گزارش های مسئولیت اجتماعی شان را مطالبه کنند یا از حقوق ذی نفعان در مقابل صاحبان بخش خصوصی دفاع کنند، امروز در عرصه فعالیت اجتماعی کشورمان خالی است. برای مثال ما در حوزه سلامت تا دلتان بخواهد خیریه داریم، اما هیچ سازمان مردم نهادی نداریم که در مورد حقوق سلامت مردم از بنگاه های خصوصی یا صنایع غذایی مطالبه کند و به طور تخصصی متمرکز بر اصلاح رفتار بازیگران این حوزه باشد.

قطعا یک رکن مهم رونق رویکردهای اجتماعی در بنگاه های اقتصادی، وجود جامعه مدنی و بخش مردم نهاد آگاه و توانمند است. در کارگاه گفتم که یکی از بزرگترین کمک هایی که شما فعالین اجتماعی می توانید بکنید این است که به شکل گیری این جریان مطالبه گر از بخش خصوصی و نیز آگاهی دهنده مردم راجع به حوزه مسئولیت اجتماعی، یاری برسانید.

امیدوارم در مدرسه توسعه پایدار که انشالله در بهمن ماه بتوانیم اولین دوره اش را برگزار کنیم، به این مباحث بیشتر بپردازیم.

چهارشنبه 19 مهر، در کرمان یک دوره آموزشی برای هولدینگ میدکو داشتم. در این کارگاه یک روزه، پرسنل مرتبط با حوزه مسئولیت اجتماعی از تمامی شرکت های تابعه میدکو از شهرهای مختلف حضور داشتند و سعی کردیم راجع به گزارش دهی پایداری یا همان گزارش دهی مسئولیت اجتماعی ضمن مرور مفاهیم و مبانی، تمرین های عملی نیز انجام دهیم. شرکت میدکو اخیرا دستورالعملی برای تهیه گزارش مسئولیت اجتماعی برای شرکت های تابعه خود تنظیم نموده است که این کارگاه در راستای توانمند سازی و آماده سازی پرسنل شرکت جهت تهیه گزارش های مسئولیت اجتماعی خود برگزار شد.

در فضای کشورمان که بسیاری شرکت ها از فضای گزارش دهی مسئولیت اجتماعی دور هستند، باید این اقدام میدکو را به فال نیک گرفت و با تمام کاستی هایی که حتما در ابتدای راه وجود دارد، امیدوار بود که بتواند به توجه بیشتر به شاخص های مسئولیت اجتماعی سازمانی در شرکت های حوزه معادن و فلزات یاری برساند.

یکی از نکاتی که از خلال تمرین ها و بحث های گروهی در این کارگاه توجهم را جلب کرد، احساس نیاز به حضور تخصص هایی جدید در سازمان های ایرانی است. تخصص هایی که فراتر از بحث های فنی و مهندسی و مدیریتی، می توانند نسبت به مسائل اجتماعی و ارتباط با جامعه درک مناسبی داشته باشند. در شرکت های ما در چند دهه اخیر در حوزه توسعه دانش مهندسی و مدیریتی تلاشها و تمرکز خوبی صورت گرفته است؛ اما همان طور که بسیاری از متخصصان حوزه مسئولیت اجتماعی و شرکت های بزرگ در دنیا به این نتیجه رسیده اند، وقت آن شده است که پای متخصصانی از حوزه های دیگر علوم انسانی نظیر جامعه شناسی، تسهیل گری، و فعالین اجتماعی را به سازمان ها باز نمود. سازمان هایی که قصد قدم گذاشتن جدی در مسیر مسئولیت اجتماعی و یا توسعه پایدار را دارند، باید توانمندی های مرتبط با درک و برقراری ارتباط موثر اجتماعی را به سازمان خود اضافه کنند. این مهم، بخشی اش از طریق توانمند سازی و آموزش عمومی بدنه فعلی سازمان فراهم خواهد شد و بخشی از آن نیز از طریق جذب متخصصین بین رشته ای و غیرمهندسی!

برای شرکت میدکو در مسیری که در پیش گرفته اند، آرزوی موفقیت می کنم. میدکو از معدود شرکت های ایرانی است که کمیته ویژه مسئولیت اجتماعی دارد و سعی دارد در این مسیر طرحی نو در بیاندازد. مسیری که البته با توجه به چالش های ویژه حوزه معادن و فلزات، مسیر دشوار و حساسی نیز هست و باید پیگیرانه و متمرکز و متعهد آن را طی نمود.

توضیح عکس: تیم های کلاسی در حال انجام تمرین شناسایی موضوعات اساسی پایداری

یکی از اتفاقات خوبی که ان شا الله به زودی خبر دقیق اش را بتوانم در اینجا منتشر کنم، برگزاری اولین مدرسه توسعه پایدار در نیمه دوم سال جاری است. ابتدا برنامه این بود که مدرسه زمستانیِ توسعه پایدار باشد؛ اما یکی از سازمان های حامی، متقاضی شده که مدرسه را زودتر برگزار کنیم و لذا ممکن است در فصل پاییز شاهد برگزار این دوره باشیم که در نوع خود در ایران منحصربفرد است و اولین بار است با این تنوع و جامعیت درباره توسعه پایدار برگزار می شود. دوره ، طوری طراحی شده که توسعه پایدار را در سه سطح یعنی دولتی، بخش خصوصی و بخش مردمی-سازمانهای مردم نهاد واکاوی می کند و از نظر ناب بودن و داشتن رویکرد بومی هم برای مخاطبان جذاب خواهد بود.

پژوهشکده سیاست گذاری دانشگاه صنعتی شریف و مرکز توسعه پایدار «بهارباد»، میزبان و مجری این دوره خواهند بود. درباره «مرکز توسعه پایدار بهارباد»، بعدا بیشتر خواهم نوشت. ان شا الله بماند در هنگام رونمایی رسمی از این آرزوی دیرین؛ آرزویی که نامش هم توسعه پایداری است؛ آن هم به سبک ایرانی، و امیدبخش:)

اول اسفند یک کارگاه آموزشی با موضوع «کارآفرینی اجتماعی» در حاشیه همایش ملی «خیر ماندگار» داشتیم. وقتی از پژوهشکده درخواست برگزاری این کارگاه شد، تصمیم گرفتیم که آن را به شکل گروهی برگزار کنیم و به ویژه به همکاران جوان ترمان نیز فرصت دهیم تا تجربه حضور در چنین رویدادهایی را داشته باشند. برگزاری کارگاهی با مشارکت 5 نفر ارائه دهنده، تجربه جدیدی بود که آن را در این همایش تجربه کردم و خوشبختانه بازخورهای خوبی هم دریافت شد. از نقاط قوت این کارگاه، حضور برخی کارآفرینان اجتماعی خوش نام کشور از جمله مجموعه رعد الغدیر در برنامه بود که از ایشان درخواست کرده بودیم تجربه خود را در قالب بخشی از کارگاه به مدت 20 دقیقه ارائه کنند و آقای آتشک انصافا همه را متحیر تجارب ارزنده خود در صحنه عملی کارآفرینی اجتماعی کردند.

ما هم در باقی کارگاه، سعی کردم با ارائه مثالهای بیشتری از تجارب داخلی و خارجی، این مفهوم و مبانی آن را برای حضار که عموما از سازمانهای مردم نهاد بودند، بیشتر تبیین کنیم.

ذکر این نکته ضروری است که این همایش که اولین در نوع خود در کشور محسوب می شود، به همت بنیاد خیریه آلا(وابسته به گروه انتخاب) برگزار شد که باید از تلاشها و تعهد این مجموعه ارزشمند مردم نهاد، قدردانی نمود.