به سوی پایداری در توسعه

پس از حدود ۱۰ سال از باز شدن پای گزارش‌های پایداری به فضای کسب‌وکار کشور، و بر اساس شناختی که از شرایط کمی و کیفی حاکم بر زیست بوم این موضوع در کشور پیدا کرده‌ایم، تصمیم گرفتیم که جدای از دوره‌های درون‌سازمانی، یک دوره آموزشی عمومی تخصصی و البته عملیاتی و کاربردی برای شرکت‌هایی برگزار کنیم که گزارش پایداری برایشان موضوعیت دارد یا دارند به آن فکر می‌کنند.

یک واقعیت مهم هم که انگیزه ما را برای برگزاری این دوره دوچندان کرد این است که اکثریت قریب به اتفاق گزارش‌های پایداری که در کشورمان و حتی توسط بنگاه‌های بزرگ و مشهور تولید شده‌اند، هم از لحاظ کیفی و هم از لحاظ روش‌شناسی فاصله زیادی با استانداردهای این حوزه دارند و برخلاف ادعاها حتی حداقل‌‌های انطباق با چهارچوب‌هایی مثل جی‌آر‌آی (GRI) را هم فراهم نکرده‌اند.

این دوره آموزشی در زمینه گزارش دهی پایداری، مبانی مهم و کاربردی مرتبط با فرایند تدوین گزارش پایداری و مسئولیت اجتماعی را برای مخاطبان فراهم می‌کند و با توج به خلاء دانشی که در میان حتی مشهورترین مشاوران این حوزه وجود دارد، فکر می کنم که در زمان مناسبی برای مخاطبان ارائه شده است.

در همین 48 ساعت گذشته، حدود 70 پیش ثبت نام برای این دوره داشتیم و ممکن هست که اگر تقاضاها جدی باشد، به برگزاری دوره مجزایی برای شرکت‌های خارج تهران و همچنین علاقمندان بیرون بنگاهی فکر کنیم. لذا اگر به حضور در این دوره علاقه مندید ولی کارشناس یا مدیر یک بنگاه نیستید، باز فرم ثبت نام را تکمیل کنید و شرایطتان را توضیح دهید. در ضمن این دوره قابلیت اجرای سفارشی برای شرکت‌ها را هم دارد.

ثبت نام و اطلاعات بیشتر: www.sdschool.ir/sreporting

در آخرین ماه از سال 1403 یکی از کارهای زیربنایی در زمینۀ ارائۀ خدمات تخصصی مشاوره و آموزش به شرکت‌ها و سازمان‌ها در حوزه‌های اجتماعی و پایداری را به سرانجام رساندیم. «مرکز کسب‌وکار مسئولانه و اجتماعی دانشگاه صنعتی شریف» به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های «مدرسه توسعه پایدار» و در مسیر ماموریت اصلی آن از امروز شکل گرفته است و می‌کوشد که از طریق فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و ارائۀ خدمات مشاوره‌ای، کسب‌وکارهای تجاری/ اجتماعی را جهت انتخاب مسیر درست و اثربخش در راه توسعۀ پایدار، ارتقای عملکرد اجتماعی و رفتار مسئولانه، یاری برساند.

در حقیقت این مجموعه از سال 1396 و ذیل مدرسه توسعه پایدار فعالیت خود را شروع کرده بود، با این حال از این پس با هویت تخصصی «مرکز کسب‌وکار مسئولانه و اجتماعی» فعالیت‌های خود را ادامه خواهد داد.

🔗اطلاعات بیشتر و درخواست خدمات را در این لینک می‌توانید پیدا کنید: sdschool.ir/crsb

امروز در مرکز علمی کاربردی کمیته امداد امام خمینی، یک کارگاه آموزشی برای کارشناسان مشارکت‌های مردمی کمیته امداد داشتم که موضوع آن، «آشنایی با گزارش مسئولیت اجتماعی/پایداری» بود. هدف اصلی این دورۀ آموزشی (که خودش بخشی از یک دورۀ جامع‌تر دربارۀ مسئولیت اجتماعی شرکتی بود)، توانمندسازی کارشناسان و مدیران بخش مشارکت‌های مردمی کمیته امداد به منظور بهره‌گیری بهتر از ظرفیت مسئولیت اجتماعی شرکتها و سازمانها برای جذب منابع مالی بود.

جدای از اینکه همیشه میزان اثربخشی دوره‌های آموزشی ضمن خدمت در سازمان‌های دولتی و شبه دولتی برایم یک دغدغه بوده و به دنبال آن باید تلاش زیادی کنیم که محتوا به شیوه‌ای اثربخش به مخاطبان ارائه شود، اما از منظر تخصصی همواره باید دقت کرد که اطلاعات به دردنخور و یا محتوای غیرکاربردی برای جامعۀ مخاطب خود ارائه نکنیم. به طور مشخص، می‌دانم که دوره‌های مشابهی با همین عنوان برای سازمان‌های مشابهی برگزار شده و می‌شود که مدرسان در آنها با ارائۀ سیاهه‌ای از اطلاعات تخصصی و غیر مرتبط با جایگاه سازمانی و حوزۀ ماموریتی مخاطبان، صرفا بلدبودن برخی اصطلاحات انگلیسی و یا حوزه‌های از دانش را به رخ مخاطبان یا مدیرانی می‌کشند که درگیر برگزاری دوره هستند و البته ممکن است همین اصطلاحات تخصصی و اغواکننده آنها را به سمت تعریف کارهای دیگر با مدرس هدایت (اغوا) کند.

اگر بخواهم دقیق‌تر راجع به همین دوره‌ای که مسئولیتش با خودم بود صحبت کنم، مثلا یک نگاه اشتباه این است که برویم و همان چیزی را که برای شرکت‌ها دربارۀ گزارش پایداری و مسئولیت اجتماعی عنوان می‌کنیم، اینجا برای یک سازمان اجتماعی عرضه کنیم. در حالیکه یک تفاوت بنیادین وجود دارد: درست است که موضوع، «گزارش دهی مسئولیت اجتماعی» است؛ اما یکی (یعنی شرکت) تولیدکننده گزارش است و دیگری (سازمان اجتماعی) بهره‌بردار از این گزارش و لذا نسبت آنها با این موضوع از دو دریچه دید متفاوت است و نباید به شکل یکسان موضوع را به ایشان عرضه کرد. یک غلط رایج که در برخی موارد مشابه رخ داده، مثلا این بوده آمده‌اند و استاندارد GRI را برای چنین مخاطبانی معرفی مبسوط کرده‌اند که اصلا نیازی به چنین سطحی از درگیری ذهنی با آن نداشته‌اند!

پی نوشت: چند سال پیش یک دورۀ جامع برای یک سازمان اجتماعی مشابه در این زمینه برگزار کرده بودم (اداره سلامت شهرداری تهران) و آن تجربه به من در رابطه با چگونگی طراحی دوره‌های آموزشی مسئولیت اجتماعی شرکتی برای کارشناسان و مدیران سازمان‌های اجتماعی بسیار آموخت.

این هفته، آخرین روز از دورۀ چهار روزۀ «آشنایی با توسعه پایدار: با نگاهی به زنجیرۀ تامین صنعت قطعه‌سازی خودروسازی» در شرکت سازه‌گستر سایپا برگزار شد.
این دوره احتمالا اولین دورۀ جامع با هدف کمک به ترویج مباحث پایداری در «زنجیرۀ تامین» یک صنعت بزرگ بوده که در کشورمان برگزار شده است. ضمن اینکه برای خود من هم تجربۀ متفاوتی بود، خوشحالم که در شرکت سفارش‌دهندۀ برنامه، رویه‌هایی چیده‌شده و برنامه‌هایی مد نظر است که برای اولین بار در ایران «مسئولیت اجتماعی گسترده‌تر» در طول یک زنجیرۀ تامین از منظر توجه به مباحث اجتماعی و محیطزیستی و پیامدهای مرتبط بر ذی‌نفعان، مورد توجه قرار بگیرد. مدیران سازمان به درستی تشخیص داده‌اند که در فردای پس از گشایش اقتصادی، ورود به شبکه‌‌های همکاری بین‌المللی نیازمند داشتن رویه‌ها و عملکردهای مشخص در حوزۀ پایداری است. خبر خوب اینکه ما در مدرسه توسعه پایدار در حال انعقاد یک قرارداد مشاوره‌ای هم با این مجموعه هستیم تا در گام‌های اولیۀ این مسیر، در کنارشان باشیم. در این مدت سعی کرده‌ایم به نقشه راه اولیۀ خوبی هم دست پیدا کنیم که چطور یک سازمان با این مختصات و با این زنجیرۀ تامین گسترده، باید مسیر پایداری را شروع کند. این نقشۀ راه البته کپی برداری از جایی نیست و حاصل تجارب 10 سالۀ گذشته در فضای مسئولیت اجتماعی و پایداری در کشور عزیزمان و نیز مطالعات مرتبط از تجارب بین‌المللی بوده است.

در آخرین دقایق از آخرین جلسه از آخرین روز برگزاری دوره، در چند اسلاید راجع به دشواری‌های مسیر پیش رویشان صحبت کردم و اینکه باید کفش‌های آهنی بپوشند و البته خود را برای یک «دو ماراتن» و نه یک «دو سرعت» آماده کنند! همچنین تاکید کردم که نیاز است دربارۀ مسئولیت اجتماعی و پایداری در سازمان زیاد گفت‌وگو کنند تا یک ذهنیت مشترک بسازند. چرا که این حوزه یک حوزۀ فنی و عادی مثل استقرار سایر سیستم‌های مدیریتی نیست.

این را هم بگویم که اینکه چندین نفر از کارشناسان و مدیران شرکت تمام این چهار روز را در این دی و بهمن شلوغ کاری، تا به انتها در جلسات شرکت کردند و مشتاقانه در بحث‌ها مشارکت داشتند، خیلی انگیزه‌بخش است و یادآور این است که اگر ساختارهای سازمانی اجازه دهند، ما ظرفیت‌های خیلی خوبی در بدنۀ همکاران داریم که می‌توانند لشگر و راهبران ترویج و پیشبرد مباحث پایداری، مسئولیت اجتماعی و ESG در سازمان باشند. لشگر و راهبرانی که همین حالا ممکن است در ناکارامدی ساختارها و نظام‌های مدیریتی، پژمرده و منفعل یا کم‌اثر باشند.

امروز، چهارشنبه 5 دی 1403، اولین روز از دورۀ جامع «آشنایی با توسعه پایدار: با نگاهی به زنجیرۀ تامین صنعت خودروسازی» را برای کارشناسان و مدیران منتخب شرکت «سازه گستر سایپا» برگزار کردم. سازه‌گستر سایپا، تامین‌کننده قطعات سایپا و مدیر زنجیره تامین آن است و خودش با بیش از 500 قطعه‌ساز در ارتباط است. سازه‌گستر با توجه به نیازی که از روندهای آتی صنعت قطعه‌سازی احساس کرده، به ویژه با نیم‌نگاهی به ورود به زنجیره تامین جهانی قطعه‌سازی (برای دوران پسا تحریم)، قصد دارد موضوع استانداردهای پایداری را در زنجیره تامین خود به پیش ببرد. طبعا ابتدا بحث گفتمان‌سازی و ظرفیت‌سازی است و در ادامه استقرار سیستم‌ها و بهبود شاخص‌های عملکردی.

در این راستا، ما از چند ماه پیش مذاکراتی با مدیران مرتبط این مجموعه داشتیم و جالب بود که فهمیدیم اصلا اداره‌ای با عنوان توسعه پایدار دارند و موضوع برایشان جدی‌تر از این حرف‌هاست. این احتمالا اولین تلاش سازمان‌یافته برای ترویج و پیاده‌سازی مباحث پایداری در زنجیره تامین یک شرکت بزرگ در کشورمان است. برای این هدف چالش‌برانگیز، آن هم در صنعت خودرو -که خودش گرفتار هزار حرف و حدیث است-، از مجموعه مدرسه توسعه پایدار دعوت شده که به عنوان مشاور کنارشان باشیم. به موازات اینکه بحث قراردادی این موضوع به جریان افتاده است، تصمیم بر این شد که معطل نمانیم و بحث آموزش‌‌های مقدماتی را شروع کنیم.

در همین جهت، یک دوره 4 روزه تعریف شد که روز اول آن با عنوان «دریچه‌ای به مفهوم توسعه پایدار و Sustainability» در محل شرکت برگزار شد. ما در جلسات بعد به تدریج و به شکل عمیق‌تری وارد مباحث پایداری در زنجیره تامین صنعت خودرو خواهیم شد.

امیدوار هستم که موضوع همکاری، محدود به بحث‌های آموزشی باقی نماند و تغییرات مدیریتی جدید مجموعه مانع از نهایی‌شدن قرارداد مشاوره‌ای/پژوهشی مرتبط نشود. به هر حال اولین تجربه‌ها در کشور درس‌آموخته‌های زیادی دارند و امیدوار هستم که با پیشبرد این موضوع در شرکت سازه‌گستر سایپا بتوانیم سنگ بنایی برای اقدامات بزرگتر و کامل‌تر در صنایع دیگر بسازیم.

واقعیت این است که اگر همین امروز دوران پساتحریم فرا برسد، صنایع کشور آماده همکاری‌های بین‌المللی نخواهند بود. چون در ده سال اخیر، مجموعه جدی و سخت‌گیرانه‌ای از الزامات مرتبط با پایداری در فضای کسب‌وکار بین‌الملل وضع شده است و این روند همچنان هم ادامه دارد.

(تلاشم بر این است که فضای دوره با بهره‌گیری از ابزارهایی چون فیلم، کار گروهی، مباحثه، بازی و ... تعاملی باشد)

27 و 28 آذر فرصتی دست داد تا به دعوت سازمان منطقۀ ویژۀ اقتصادی انرژی پارس، سفری به عسلویه و نیز تنگۀ بیرمی در استان بوشهر داشته باشم. این برنامه در راستای همکاری‌ای است که اخیرا با منطقه ویژه تعریف کرده‌ایم تا دستیار پژوهشی و مشورتی مدیریت محیط زیست منطقۀ ویژه در پیشبرد پویش «رویش پارس» شویم. پویش رویش پارس، یک جریان اجتماعی در بین مجتمع‌های تولیدی مستقر در منطقه است که هدفش ارتقای شاخص‌های محیط زیستی این شرکت‌هاست و دو بال دارد. یکی، جایزه‌ای با نام «تحول سبز» رویش که یک جایزۀ حرفه‌ای و متمایز در زمینۀ صنعت سبز است که اختصاصی برای شرکت‌های مستقر در منطقه اجرا می‌شود و انگیزه‌ای برای اقدامات مثبت مسئولیت اجتماعی آنها در حوزه محیط زیست خواهد بود. بال دیگر پویش رویش پارس، یک جریان یادگیری جمعی برای پیدا کردن فهم مشترک راجع به مسائل موجود و راه‌کارهای شدنی برای ارتقای محیط زیست منطقۀ عسلویه است که در قالب ایده‌ای ابتکاری با نام «باشگاه هم‌آموزی رویش» اجرایی می‌شود. 

سفر اخیر دو بخش داشت: یک سمینار آموزشی و نیز بازدیدی از اقدامات جالب توجه کنش‌گران محیط زیست منطقه و نیز سازه‌های باستانی آبخیزداری در استان بوشهر و مناطق حفاظت‌شدۀ آن. 

جدای از همراهی دکتر حسین آخانی گرانقدر -که همیشه آزادگی و کنشگری خالصانه‌اش را برای محیط زیست کشور ستایش می‌کنم- در این برنامه، افتخار آشنایی با آقایان پدر و پسر «باغبانی» و تلاش‌های ارزشمندشان در پویش مردمی «نجات کوه بیرمی» مزۀ این تجربه را دوچندان کرد. پویش نجات بیرمی از دست معدن‌کاران، یک پویش مردمی است که بر پایۀ سطح بسیار بالایی از بینش فعالین محیط زیست و مردمان بوشهر بنا شده که به توسعۀ غیرمسئولانه و منفعت‌طلبانه نه گفتند و پای نجات بیرمی و حیات وحش و پوشش گیاهی‌اش ماندند. آنقدر داستان پویش بیرمی هیجان‌انگیز و الهام‌بخش است که به ذهنم رسید آن را تبدیل به محتوای درسی کنم. جدای از رشادت و تلاش‌های مردمان بوشهر در این پویش، نکتۀ تاسف‌بار دیگر، فضای بی‌ضابطه، غیر پاسخگو، سودجویانه و رهاشدۀ بخش صنعت و معدن کشور در ارتباط با مسئولیت‌های اجتماعی خود است. اینکه یک معدن‌کار بتواند به راحتی و بدون رضایت جامعۀ محلی و فقط با هدف اقتصادی، و احتمالا با زد و بند با دستگاه‌های اعطاکنندۀ مجوز، وارد یک منطقۀ حفاظت‌شده شود و به تخریب محیطزیست و میراث فرهنگی بپردازد، بسیار نگران‌کننده است و می‌دانم همین حالا در خیلی نقاط دیگر کشور دارد اجرایی می‌شود. فکر می‌کنم باید مجموعه‌ای از اقدامات در سطوح مختلف در دستور کار قرار بگیرد. از تقویت پویش‌های مردمی اصیل تا تلاش برای تغییرات در تنظیم‌گری و قوانین این حوزه و نیز آموزش‌های مرتبط برای مدیران فعلی و آینده...مردمان نازنین و طبیعت زیبای و مظلوم در جوامع محلی به تنهایی یارای حراست از داشته‌های خود و کشور را در مقابل سرمایه‌داری غیر مسئولانه ندارند.

اگر تمایل داشتید در مورد جایزۀ تحول سبز رویش بیشتر بدانید، دعوت می‌کنم این لینک را از سایت منطقۀ ویژه پارس ببینید. در مورد باشگاه هم‌آموزی رویش هم بعدا بیشتر خواهم نوشت.

روزنامۀ «پیام ما» که رسانۀ تخصصی «توسعه پایدار» در کشورمان است به بهانۀ مطرح‌شدن پیش‌نویس جدید قانون مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، مصاحبه‌ای با من انجام داد و خلاصه‌ای از آن را در روزنامۀ امروز خود منتشر کرد که جزو تیترهای صفحه اول هم قرار گرفته بود.

من به طور کلی جزو منتقدین جدی متن پیش‌نویس فعلی قانون مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها هستم. به نظرم روح حاکم بر این پیش‌نویس، بدون درک کافی از مسائل بخش خصوصی در حوزه مسئولیت اجتماعی و اولویت‌های آن نوشته شده است. تصور هم می‌کنم که نگاه متولی‌گرانه به این جنس فعالیت‌ها دارد و کمکی به حل مسائل این بخش نخواهد کرد. با این حال همانطور که در مصاحبه هم توضیح داده‌ام، قانونگذاری برای مسئولیت اجتماعی شرکتی باید صورت بگیرد، منتهی بر پایۀ مطالعات تطبیقی عمیق و درست (که به هیچ وجه در تلاش فعالی مرکز پژوهش‌های مجلس ردپایش دیده نمی‌شود). همچنین تصور من این است که در شرایط فعلی نیازمند ضابطه‌مند کردن فعالیت‌های مسئولیت اجتماعی بخش دولتی هستیم و برای بخش خصوصی باید تدبیر ویژه‌تری اندیشید.

مطلب کامل را در این لینک از سایت پیام ما می‌توانید مطالعه کنید. (البته برخی واژگان و نقل‌ قول‌ها از بنده دقیق نیست و متاسفانه قبل از انتشار، متن با بنده نهایی نشده بود)

از تابستان امسال، من در جایگاه مشاور مسئولیت اجتماعی به همکاری بلندمدت و رسمی با شرکت «سازه‌سازان» وارد شده‌ام. شرکت سازه‌سازان در حوزه احداث و بهره‌برداری آب‌شیرین‌کن فعالیت می‌کند و تعداد زیادی آب‌شیرین‌کن در نقاط مختلف کشور دارد. مهمترین سایت این شرکت در نزدیکی شهر بندرعباس قرار دارد که بزرگترین آب‌شیرین‌کن کشور نیز هست. آب تولیدی سایت شرکت در آن نقطه، به یک کنسرسیوم از شرکت‌های خصوصی فروخته می‌شود تا از طریق خطوط انتقال آب برای تامین آب صنایع فولاد و معدن در شمال استان هرمزگان مورد استفاده قرار بگیرد.

در پذیرش این همکاری با چالش‌هایی روبرو بودم. مثل اینکه ذات صنعت شیرین‌سازی آب دریا با چالش‌هایی جدی و بحث‌برانگیز در رابطه با ملاحظات محیط زیستی روبروست. با این حال، آنچه که نهایتا سبب شد وارد این همکاری شوم، آشنایی بیشتر با دیدگاه‌های مالکان و صاحبان شرکت بود که حقیقتا به مسئولیت‌های اجتماعی خود باور داشتند و عمیقا عاشق ایران هستند. در واقع آنها از فعالیت در حوزه مسئولیت اجتماعی به دنبال نمایش نیستند و امری است که به آن عمیقا باور دارند و در عین حال از نظر فنی نیز سعی کرده‌اند تاسیسات و تجهیزاتی فراهم آورند که در تراز بهترین استانداردهای دنیا باشد (و فراتر از نمونه‌های مشابه داخلی).

من بسیار سخت‌گیرانه وارد چنین همکاری‌هایی می‌شوم (این را از کسانی می‌توانید بپرسید که جواب‌های منفی زیادی بابت ورود به پروژه‌ها یا همکاری‌ها در زمینه‌های توسعه پایدار یا مسئولیت اجتماعی شرکتی شنیده‌اند!)؛ با این حال «سازه‌سازان» از شرکت‌های متفاوت و خاصی است که ارزش آزمون و خطا و یادگیری برای ریل‌گذاری مسئولیت اجتماعی را دارد. امیدوارم که بعدها بتوانم از دستاوردهای خوب این همکاری در اینجا بنویسم.

(تصویر از سایت شرکت سازه‌سازان برداشته شده است)

اوایل خرداد، تماسی داشتم از سمت واحد مسئولیت اجتماعی یکی از شرکت‌های بزرگ و مشهور فعال در بازار سرمایه؛ آنها به دنبال این بودند که فعالیت‌های حوزه CSR خود را نظام‌مندتر کنند و سوال داشتند که آیا الگوی آماده‌ای برای این نیاز وجود دارد یا خیر. پاسخ من این بود که در یک کلام خیر؛ و توضیح دادم که الگوی راهبری مسئولیت اجتماعی در سازمان شما بایستی متناسب با شرایط زمینه‌ای کسب‌وکار شما طراحی شود و فراتر از این، ما در این حوزه با فقر تولید دانش، چه در داخل کشور و چه حتی در سطح بین‌المللی روبرو هستیم. یعنی برای این سوال مهم و اساسی شرکت‌ها که «ما چگونه فعالیت‌های مسئولیت اجتماعی خود را راهبری کنیم؟»، راهنما یا دستورالعمل مدونی وجود ندارد و هرچه هست در اذهان و سینه‌های مدیران و اندکی نیز مشاوران این حوزه قرار دارد. البته ما در مدرسه توسعه پایدار با همکاری مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران در حال تدوین راهنمایی در این باره هستیم که برای اولین بار بتواند یک محتوای خوب آموزشی-ترویجی در این حوزه را برای مخاطبان ارائه نماید. 

از این بحث که گذر کنیم، نتیجه گفتگوهای ما این شد که من به عنوان مشاور مسئولیت اجتماعی در کنارشان قرار بگیرم. البته مساله آنها از نگاه من کل حوزه CSR نیست و در واقع این شرکت بزرگ، چند سالی است که شورایی تشکیل داده که تصمیم می‌گیرد که بخشی از منابع تخصیص یافته را به فعالیت های عام المنفعه اختصاص دهد. از کارهای خیر در حوزه سلامت و اشتغال گرفته تا آزادی زندانیان و آموزش. نیازی که آنها با آن روبرو هستند، نظام مند تر شدن این رویه برای انتخاب، تعریف همکاری و ارزیابی پروژه های هدفشان است. این در واقع، فقط بخش کوچکی از فعالیت های بالقوه مسئولیت اجتماعی یک بنگاه می تواند باشد. فعالیت هایی که من آن را ترجیح می دهم با برچسب «مشارکت اجتماعی» نامگذاری کنم؛ چراکه مفهوم «مسئولیت اجتماعی» چتر بسیار بزرگتری است که به ویژه به مدیریت پیامدهای مستقیم و غیرمستقیم فعالیت های بنگاه بر ذی نفعان خود می پردازد و «مشارکت اجتماعی» فقط بخش کوچکی از این چتر است.

با این حال، همینکه موضوع «مشارکت اجتماعی» نیز نظام مند تر شود و از سلیقه مدیران به سمت شاخص دار شدن و رویه دار شدن برود، هم برای جامعه می تواند اثرات اجتماعی ملموس تر و مثبت تری خلق کند و هم برای شرکت و اهداکنندگان منابع مالی، رضایت بیشتری را فراهم خواهد آورد. از این نگاه، شرکت به نوعی وارد حوزه «سرمایه گذاری اجتماعی» خواهد شد که در منابع اهدایی خود برای فعالیت های اجتماعی، بر موضوع «ارزیابی اثرات اجتماعی» تمرکز خواهد کرد.

در هفته گذشته و هفته جاری، روزهای 24 و 30 بهمن و نیز اول اسفند، دوره های آموزشی مفصلی در شرکت پتروشیمی زاگرس در منطقه عسلویه برای کارشناسان ارشد و نیز مدیران مربوطه داشتم. این دوره ها برای اولین بار در ایران ارائه می شدند و به آموزش گزارش دهی مسئولیت اجتماعی (پایداری) بر اساس استاندارد جدید موسسه GRI یعنی استاندارد GRI 2021 اختصاص داشتند. این استاندارد از اول ژانویه 2023 عملیاتی شده اند و یعنی حدود یک ماه بعد از عملیاتی و اجباری شدن آنها، این دوره را برگزار کردیم. گزارش دهی مسئولیت اجتماعی در شرکتهای ایرانی، هنوز نتوانسته ظرفیتهای بالقوه خود را فعال کند و در جهت کمک به رشد و اعتلای سازمانها در مسیر توسعه پایدار یاری برساند.

پایبندی جدی به استانداردهایی چون GRI کمک خواهد کرد که موضوع گزارش دهی ، از صرف «تولید گزارش» فراتر رفت و «طی کردن فرایند گزارش دهی» اهمیت بیشتری پیدا کند. این فرایند، به واسطه اقتضائاتی که دارد، چرخه های گفتگو و یادگیری قدرتمندی را در سازمان فعال می کند که لازمه رشد و اعتلای بینش و اقدامات سازمان در حوزه توسعه پایدار و مسئولیت اجتماعی خواهد بود. در مشاوره ها و همچنین دوره های آموزشی مرتبط، خیلی بر ضرورت سرمایه گذاری و تمرکز سازمانها بر طی کردن درست مسیر گزارش دهی تاکید می کنم.

با این حال، بسیاری از سازمانها در دام خود «گزارش» به عنوان یک هدف نهایی می افتند و اجازه نمی دهند که بسترهای لازم برای ایجاد حلقه های یادگیری در سازمان شکل بگیرد و نهایتا خودشان هم حس خوبی از نتیجه کار، جز تولید یک سری برشورهای شبه تبلیغاتی، پیدا نخواهند کرد. نکته قابل اعتنای دیگر در این زمینه، فقدان مشاوران کاربلد و مسلط به مبانی و مفاهیم و کارکردهای سیستمهای مدیریتی مسئولیت اجتماعی از جمله استانداردهای گزارش دهی نظیر GRI است. متاسفانه در سالیان گذشته همین دوره ها، توسط افرادی که خیلی سنخیتی با حوزه اجتماعی مدیریت نداشته اند و فهم درستی هم از مسیر استاندارد، برگزار شده است و حتما در آینده هم برگزار می شود. امیدوار هستم که با تقویت آگاهی مدیران شرکتها و نیز افزایش توانمندی مشاوران، اعتمادها به کارکردهای این استانداردها، بیش از پیش جلب شود.

ساحل زیبای بندر سیراف و مجتمع اقامتی شرکت پتروشیمی جم- صد افسوس که بوی مرتبط با آلایندگی ناشی از انتشار گاز فلر در هوای منطقه، اجازه بهره مندی مناسب ساکنان از این طبیعت و سواحل زیبا را نمی دهد