به سوی پایداری در توسعه

توسعه پایدار، پیشرفت همه‌جانبه و مسئولیت اجتماعی سازمانی-از نگاه هامون طهماسبی

به سوی پایداری در توسعه

توسعه پایدار، پیشرفت همه‌جانبه و مسئولیت اجتماعی سازمانی-از نگاه هامون طهماسبی

به سوی پایداری در توسعه

از جست و جو و دغدغه برای ساختن جامعه‌ای بهتر، به مفهوم «توسعه پایدار» رسیدم و این، زمینه‌ای است که در این سال‌ها فعالیت‌های پژوهشی، آموزشی و مشاوره‌ای من را به سوی خود همگرا کرده است.
این وبلاگ قرار است ان شاء الله به شکلی ساده و بی‌تکلف، برخی از مشاهدات، تجربه‌ها، فکرها و دغدغه هایم را در این حوزه با مخاطبان به اشتراک بگذارد.
و البته حتما لازم است تاکید کنم که «توسعه پایدار» برای من دقیقا آنچه که در مغرب زمین درس داده می‌شود نیست و حرف‌های زیادی درباره آن و مفاهیم مرتبط نظیر «پیشرفت» دارم؛ لذا تاکید زیادی دارم که به ویژه در حوزه جامعه و فرهنگ، خود بایستی مولد و نظریه‌پرداز برای بازتعریف این پارادایم پیشران دنیای امروز باشیم.
عکس بالای وبلاگ را در کردستان زیبا گرفته‌ام و بسیاری از چیزهایی را که از توسعه پایدار می‌خواهم، مختصر و مفید بیان می‌کند: زندگی‌ای از نظر اقتصادی آبرومند، در دامان طبیعتی زیبا و سرسبز و در بستر جامعه‌ای شاداب که فرهنگ اصیل بومی خود را حفظ کرده و با حضور آرامش بخش «خانواده ایرانی» به عنوان رکن بی‌بدیل آن، به سوی سعادت می‌رود.
هامون طهماسبی

بایگانی

۳۷ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «مشاوره مسئولیت اجتماعی» ثبت شده است

روز دوشنبه، اول اردیبهشت ۱۴۰۴، در سالن همایش‌های خلیج فارس سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، جلسه مقدماتی «باشگاه هم‌آموزی رویش» برگزار شد. این باشگاه یکی از دو بال «پویش رویش پارس» است؛ پویشی بین‌سازمانی که به ابتکار مشترک سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس و مدرسه توسعه پایدار و با هدف ارتقای شاخص‌های محیط زیستی منطقه شکل گرفته و ما در مدرسه، به عنوان مشاور سازمان منطقه ویژه و دبیرخانه علمی آن در پویش نقش‌آفرینی می‌کنیم.

در این نشست، که نمایندگان واحدهای محیط‌زیست مجتمع‌های منطقه حضور داشتند، من وظیفه داشتم اهداف و برنامه‌های باشگاه هم‌آموزی رویش را معرفی کنم. باشگاه هم‌آموزی، یک الگوی نوآورانه و ابتکاری و خاص برای یادگیری سازمانی است که توسط ما در مدرسه توسعه پایدار طراحی شده، و بستری برای یادگیری جمعی و تبادل تجربه بین شرکت‌هاست. همیشه باور داشته‌ام که واحدهای محیط‌زیست و توسعه پایدار و مسئولیت اجتماعی، برخلاف بخش‌های دیگر سازمان‌ها، رقیب هم نیستند و می‌توانند در کنار هم رشد کنند و بیاموزند و با هم‌افزایی، تاثیرات مثبت اجتماعی و محیط‌زیستی خلق کنند. این روح حاکم بر طراحی باشگاه است: فضایی برای هم‌آموزی صنعتی، با تکیه بر الگوهایی مثل تشریک مساعی و انجمن‌های خبرگی که حتی در سطح جهانی هم نوآورانه محسوب می‌شود.

در کنار همکاران گرامی، خانم افشم و آقای شهیاد، از مدل اجرایی باشگاه گفتیم و نظر خودشان را هم در این جلسه مقدماتی برای ادامۀ مسیر جویا شدیم. برای جلسات بعدی و موضوع‌محور بسیار هیجان دارم. این اتفاق، یک ابتکار شاید تاریخی در فضای آموزش برای توسعه پایدار در زمینۀ سازمانی است و امید دارم که بتوانیم بعدها از دستاوردهایش بسیار سخن بگوییم. در بخش پایانی جلسه از طرح دغدغۀ یکی از فعالین محیط زیست محلی استقبال کردم و گفتم که فراتر رفتن از نقش‌های سازمانی برای کمک واقعی به محیط‌زیست منطقه امری ضروری است، چرا که فقط وقتی می‌توانیم در این عرصه به معنایی بنیادین موثر باشیم که کار برای محیط زیست و توسعه پایدار را شغل نبینیم!

قرار است پس از جمع‌بندی نظرات و هماهنگی‌های لازم، اولین جلسه رسمی باشگاه را پس از اختتامیه دومین دوره جایزه تحول سبز رویش برگزار کنیم و احتمالا «گزارش‌دهی پایداری» اولین بهانۀ تشکیل جلساتش باشد؛ اما لازم است تاکید کنم که این جلسه و سایر جلسات باشگاه، کارگاه آموزشی نیستند و قرار است اتفاقی خاص در یادگیری سازمانی جمعی را رقم بزنند! این آغاز مسیری است که امیدوارم به بهبود واقعی محیط‌زیست عسلویه و فراتر از آن منجر شود.

 
 
۰ نظر ۰۱ ارديبهشت ۰۴ ، ۲۳:۴۰
هامون طهماسبی

امروز در مرکز علمی کاربردی کمیته امداد امام خمینی، یک کارگاه آموزشی برای کارشناسان مشارکت‌های مردمی کمیته امداد داشتم که موضوع آن، «آشنایی با گزارش مسئولیت اجتماعی/پایداری» بود. هدف اصلی این دورۀ آموزشی (که خودش بخشی از یک دورۀ جامع‌تر دربارۀ مسئولیت اجتماعی شرکتی بود)، توانمندسازی کارشناسان و مدیران بخش مشارکت‌های مردمی کمیته امداد به منظور بهره‌گیری بهتر از ظرفیت مسئولیت اجتماعی شرکتها و سازمانها برای جذب منابع مالی بود.

جدای از اینکه همیشه میزان اثربخشی دوره‌های آموزشی ضمن خدمت در سازمان‌های دولتی و شبه دولتی برایم یک دغدغه بوده و به دنبال آن باید تلاش زیادی کنیم که محتوا به شیوه‌ای اثربخش به مخاطبان ارائه شود، اما از منظر تخصصی همواره باید دقت کرد که اطلاعات به دردنخور و یا محتوای غیرکاربردی برای جامعۀ مخاطب خود ارائه نکنیم. به طور مشخص، می‌دانم که دوره‌های مشابهی با همین عنوان برای سازمان‌های مشابهی برگزار شده و می‌شود که مدرسان در آنها با ارائۀ سیاهه‌ای از اطلاعات تخصصی و غیر مرتبط با جایگاه سازمانی و حوزۀ ماموریتی مخاطبان، صرفا بلدبودن برخی اصطلاحات انگلیسی و یا حوزه‌های از دانش را به رخ مخاطبان یا مدیرانی می‌کشند که درگیر برگزاری دوره هستند و البته ممکن است همین اصطلاحات تخصصی و اغواکننده آنها را به سمت تعریف کارهای دیگر با مدرس هدایت (اغوا) کند.

اگر بخواهم دقیق‌تر راجع به همین دوره‌ای که مسئولیتش با خودم بود صحبت کنم، مثلا یک نگاه اشتباه این است که برویم و همان چیزی را که برای شرکت‌ها دربارۀ گزارش پایداری و مسئولیت اجتماعی عنوان می‌کنیم، اینجا برای یک سازمان اجتماعی عرضه کنیم. در حالیکه یک تفاوت بنیادین وجود دارد: درست است که موضوع، «گزارش دهی مسئولیت اجتماعی» است؛ اما یکی (یعنی شرکت) تولیدکننده گزارش است و دیگری (سازمان اجتماعی) بهره‌بردار از این گزارش و لذا نسبت آنها با این موضوع از دو دریچه دید متفاوت است و نباید به شکل یکسان موضوع را به ایشان عرضه کرد. یک غلط رایج که در برخی موارد مشابه رخ داده، مثلا این بوده آمده‌اند و استاندارد GRI را برای چنین مخاطبانی معرفی مبسوط کرده‌اند که اصلا نیازی به چنین سطحی از درگیری ذهنی با آن نداشته‌اند!

پی نوشت: چند سال پیش یک دورۀ جامع برای یک سازمان اجتماعی مشابه در این زمینه برگزار کرده بودم (اداره سلامت شهرداری تهران) و آن تجربه به من در رابطه با چگونگی طراحی دوره‌های آموزشی مسئولیت اجتماعی شرکتی برای کارشناسان و مدیران سازمان‌های اجتماعی بسیار آموخت.

 
 
۰ نظر ۱۵ بهمن ۰۳ ، ۱۹:۳۷
هامون طهماسبی

این هفته، آخرین روز از دورۀ چهار روزۀ «آشنایی با توسعه پایدار: با نگاهی به زنجیرۀ تامین صنعت قطعه‌سازی خودروسازی» در شرکت سازه‌گستر سایپا برگزار شد.
این دوره احتمالا اولین دورۀ جامع با هدف کمک به ترویج مباحث پایداری در «زنجیرۀ تامین» یک صنعت بزرگ بوده که در کشورمان برگزار شده است. ضمن اینکه برای خود من هم تجربۀ متفاوتی بود، خوشحالم که در شرکت سفارش‌دهندۀ برنامه، رویه‌هایی چیده‌شده و برنامه‌هایی مد نظر است که برای اولین بار در ایران «مسئولیت اجتماعی گسترده‌تر» در طول یک زنجیرۀ تامین از منظر توجه به مباحث اجتماعی و محیطزیستی و پیامدهای مرتبط بر ذی‌نفعان، مورد توجه قرار بگیرد. مدیران سازمان به درستی تشخیص داده‌اند که در فردای پس از گشایش اقتصادی، ورود به شبکه‌‌های همکاری بین‌المللی نیازمند داشتن رویه‌ها و عملکردهای مشخص در حوزۀ پایداری است. خبر خوب اینکه ما در مدرسه توسعه پایدار در حال انعقاد یک قرارداد مشاوره‌ای هم با این مجموعه هستیم تا در گام‌های اولیۀ این مسیر، در کنارشان باشیم. در این مدت سعی کرده‌ایم به نقشه راه اولیۀ خوبی هم دست پیدا کنیم که چطور یک سازمان با این مختصات و با این زنجیرۀ تامین گسترده، باید مسیر پایداری را شروع کند. این نقشۀ راه البته کپی برداری از جایی نیست و حاصل تجارب 10 سالۀ گذشته در فضای مسئولیت اجتماعی و پایداری در کشور عزیزمان و نیز مطالعات مرتبط از تجارب بین‌المللی بوده است.

در آخرین دقایق از آخرین جلسه از آخرین روز برگزاری دوره، در چند اسلاید راجع به دشواری‌های مسیر پیش رویشان صحبت کردم و اینکه باید کفش‌های آهنی بپوشند و البته خود را برای یک «دو ماراتن» و نه یک «دو سرعت» آماده کنند! همچنین تاکید کردم که نیاز است دربارۀ مسئولیت اجتماعی و پایداری در سازمان زیاد گفت‌وگو کنند تا یک ذهنیت مشترک بسازند. چرا که این حوزه یک حوزۀ فنی و عادی مثل استقرار سایر سیستم‌های مدیریتی نیست.

این را هم بگویم که اینکه چندین نفر از کارشناسان و مدیران شرکت تمام این چهار روز را در این دی و بهمن شلوغ کاری، تا به انتها در جلسات شرکت کردند و مشتاقانه در بحث‌ها مشارکت داشتند، خیلی انگیزه‌بخش است و یادآور این است که اگر ساختارهای سازمانی اجازه دهند، ما ظرفیت‌های خیلی خوبی در بدنۀ همکاران داریم که می‌توانند لشگر و راهبران ترویج و پیشبرد مباحث پایداری، مسئولیت اجتماعی و ESG در سازمان باشند. لشگر و راهبرانی که همین حالا ممکن است در ناکارامدی ساختارها و نظام‌های مدیریتی، پژمرده و منفعل یا کم‌اثر باشند.

 
۰ نظر ۰۳ بهمن ۰۳ ، ۲۲:۰۷
هامون طهماسبی

چندی است که صحبت‌های رئیس جمهور پیرامون انتظار از تخصیص بودجه مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها به حل برخی چالش‌های زیرساختی کشور در حوزه‌‌هایی نظیر سلامتی، آموزش و عمران مطرح شده و بحث‌هایی به دنبال خود داشته است. روزنامه «پیام ما» در این رابطه با من تماس گرفتند و سوالاتی پرسیدند و در کنار نظرات چند نفر دیگر از فعالین این حوزه در قالب یک گزارش در شماره 26 دی 1403 خود منتشر کردند. گزارش روزنامه پیام ما که حاوی نکاتی گزیده‌شده -به انتخاب خبرنگار- از صحبت‌‌های بنده است را در لینک زیر می‌توانید ببینید: payamema.ir/payam/123945

با این حال، متاسفانه در قسمت‌هایی از گزارش، در انتقال صحبت‌ها دقت لازم صورت نگرفته و گاه، منظوری حتی برعکس آنچه که مد نظر بنده بوده در متن منعکس شده است و این البته چالشی است که در گزارش‌های این چنینی زیاد دیده می‌شود. به هر حال، مغز حرف بنده این است که تحت شرایطی، اشکالی ندارد و مشروع است که دولت چنین درخواستی را از شرکت‌ها بنماید. البته، با ملاحظاتی چون شفافیت، انتخاب درست شرکا و مجریان، اطمینان از شناخت درست مسئله و راه حل و مشارکت ضروری ذی‌نفعان و به ویژه جوامع مخاطب این پروژه‌ها. به هر حال کشور ما در شرایط خاصی قرار دارد و دولت به دلیل ناکارامدی مالی و غیر مالی، نیازمند کمک از بخش‌های دیگر جامعه است و عموم شرکت‌ها، چه دولتی و چه خصوصی، چون از مواهب این سرزمین برای تولید ثروت استفاده می‌کنند، مسئولیتی اخلاقی در قدردانی از سرزمین با اقداماتی چون مشارکت در تامین زیرساخت‌های آن خواهند داشت. منتهی حتما تاکید می‌شود که شرایط آن بایستی رعایت شود. چه بسا خود این پروژه‌های سلامتی، عمران یا آموزش، اساسا در مسئله‌شناسی و راه حل یابی، خیلی بهینه و درست عمل نکرده‌باشند. همچنین یک شرط مهم دیگر این است که شرکت‌های مشارکت‌کننده، اولویت‌های روی زمین مانده جدی در حوزه مسئولیت اجتماعی -به ویژه در مدیریت پیامدهای فعالیت‌های خود بر محیط زیست و یا جامعه- نداشته باشند. موضوع، البته توضیحات زیادی نیاز دارد که شاید در قالب چند خط کوتاه در این گزارش نمی‌توانست تبیین شود. به هر حال حکم قطعی آری یا خیر در مورد آن نمی‌توان صادر کرد.

 
 
۰ نظر ۲۷ دی ۰۳ ، ۱۷:۵۴
هامون طهماسبی

27 و 28 آذر فرصتی دست داد تا به دعوت سازمان منطقۀ ویژۀ اقتصادی انرژی پارس، سفری به عسلویه و نیز تنگۀ بیرمی در استان بوشهر داشته باشم. این برنامه در راستای همکاری‌ای است که اخیرا با منطقه ویژه تعریف کرده‌ایم تا دستیار پژوهشی و مشورتی مدیریت محیط زیست منطقۀ ویژه در پیشبرد پویش «رویش پارس» شویم. پویش رویش پارس، یک جریان اجتماعی در بین مجتمع‌های تولیدی مستقر در منطقه است که هدفش ارتقای شاخص‌های محیط زیستی این شرکت‌هاست و دو بال دارد. یکی، جایزه‌ای با نام «تحول سبز» رویش که یک جایزۀ حرفه‌ای و متمایز در زمینۀ صنعت سبز است که اختصاصی برای شرکت‌های مستقر در منطقه اجرا می‌شود و انگیزه‌ای برای اقدامات مثبت مسئولیت اجتماعی آنها در حوزه محیط زیست خواهد بود. بال دیگر پویش رویش پارس، یک جریان یادگیری جمعی برای پیدا کردن فهم مشترک راجع به مسائل موجود و راه‌کارهای شدنی برای ارتقای محیط زیست منطقۀ عسلویه است که در قالب ایده‌ای ابتکاری با نام «باشگاه هم‌آموزی رویش» اجرایی می‌شود. 

سفر اخیر دو بخش داشت: یک سمینار آموزشی و نیز بازدیدی از اقدامات جالب توجه کنش‌گران محیط زیست منطقه و نیز سازه‌های باستانی آبخیزداری در استان بوشهر و مناطق حفاظت‌شدۀ آن. 

جدای از همراهی دکتر حسین آخانی گرانقدر -که همیشه آزادگی و کنشگری خالصانه‌اش را برای محیط زیست کشور ستایش می‌کنم- در این برنامه، افتخار آشنایی با آقایان پدر و پسر «باغبانی» و تلاش‌های ارزشمندشان در پویش مردمی «نجات کوه بیرمی» مزۀ این تجربه را دوچندان کرد. پویش نجات بیرمی از دست معدن‌کاران، یک پویش مردمی است که بر پایۀ سطح بسیار بالایی از بینش فعالین محیط زیست و مردمان بوشهر بنا شده که به توسعۀ غیرمسئولانه و منفعت‌طلبانه نه گفتند و پای نجات بیرمی و حیات وحش و پوشش گیاهی‌اش ماندند. آنقدر داستان پویش بیرمی هیجان‌انگیز و الهام‌بخش است که به ذهنم رسید آن را تبدیل به محتوای درسی کنم. جدای از رشادت و تلاش‌های مردمان بوشهر در این پویش، نکتۀ تاسف‌بار دیگر، فضای بی‌ضابطه، غیر پاسخگو، سودجویانه و رهاشدۀ بخش صنعت و معدن کشور در ارتباط با مسئولیت‌های اجتماعی خود است. اینکه یک معدن‌کار بتواند به راحتی و بدون رضایت جامعۀ محلی و فقط با هدف اقتصادی، و احتمالا با زد و بند با دستگاه‌های اعطاکنندۀ مجوز، وارد یک منطقۀ حفاظت‌شده شود و به تخریب محیطزیست و میراث فرهنگی بپردازد، بسیار نگران‌کننده است و می‌دانم همین حالا در خیلی نقاط دیگر کشور دارد اجرایی می‌شود. فکر می‌کنم باید مجموعه‌ای از اقدامات در سطوح مختلف در دستور کار قرار بگیرد. از تقویت پویش‌های مردمی اصیل تا تلاش برای تغییرات در تنظیم‌گری و قوانین این حوزه و نیز آموزش‌های مرتبط برای مدیران فعلی و آینده...مردمان نازنین و طبیعت زیبای و مظلوم در جوامع محلی به تنهایی یارای حراست از داشته‌های خود و کشور را در مقابل سرمایه‌داری غیر مسئولانه ندارند.

اگر تمایل داشتید در مورد جایزۀ تحول سبز رویش بیشتر بدانید، دعوت می‌کنم این لینک را از سایت منطقۀ ویژه پارس ببینید. در مورد باشگاه هم‌آموزی رویش هم بعدا بیشتر خواهم نوشت.

 
 
۰ نظر ۳۰ آذر ۰۳ ، ۱۵:۰۴
هامون طهماسبی

روزنامۀ «پیام ما» که رسانۀ تخصصی «توسعه پایدار» در کشورمان است به بهانۀ مطرح‌شدن پیش‌نویس جدید قانون مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، مصاحبه‌ای با من انجام داد و خلاصه‌ای از آن را در روزنامۀ امروز خود منتشر کرد که جزو تیترهای صفحه اول هم قرار گرفته بود.

من به طور کلی جزو منتقدین جدی متن پیش‌نویس فعلی قانون مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها هستم. به نظرم روح حاکم بر این پیش‌نویس، بدون درک کافی از مسائل بخش خصوصی در حوزه مسئولیت اجتماعی و اولویت‌های آن نوشته شده است. تصور هم می‌کنم که نگاه متولی‌گرانه به این جنس فعالیت‌ها دارد و کمکی به حل مسائل این بخش نخواهد کرد. با این حال همانطور که در مصاحبه هم توضیح داده‌ام، قانونگذاری برای مسئولیت اجتماعی شرکتی باید صورت بگیرد، منتهی بر پایۀ مطالعات تطبیقی عمیق و درست (که به هیچ وجه در تلاش فعالی مرکز پژوهش‌های مجلس ردپایش دیده نمی‌شود). همچنین تصور من این است که در شرایط فعلی نیازمند ضابطه‌مند کردن فعالیت‌های مسئولیت اجتماعی بخش دولتی هستیم و برای بخش خصوصی باید تدبیر ویژه‌تری اندیشید.

مطلب کامل را در این لینک از سایت پیام ما می‌توانید مطالعه کنید. (البته برخی واژگان و نقل‌ قول‌ها از بنده دقیق نیست و متاسفانه قبل از انتشار، متن با بنده نهایی نشده بود)

 
۰ نظر ۲۱ آبان ۰۳ ، ۲۳:۵۳
هامون طهماسبی

از تابستان امسال، من در جایگاه مشاور مسئولیت اجتماعی به همکاری بلندمدت و رسمی با شرکت «سازه‌سازان» وارد شده‌ام. شرکت سازه‌سازان در حوزه احداث و بهره‌برداری آب‌شیرین‌کن فعالیت می‌کند و تعداد زیادی آب‌شیرین‌کن در نقاط مختلف کشور دارد. مهمترین سایت این شرکت در نزدیکی شهر بندرعباس قرار دارد که بزرگترین آب‌شیرین‌کن کشور نیز هست. آب تولیدی سایت شرکت در آن نقطه، به یک کنسرسیوم از شرکت‌های خصوصی فروخته می‌شود تا از طریق خطوط انتقال آب برای تامین آب صنایع فولاد و معدن در شمال استان هرمزگان مورد استفاده قرار بگیرد.

در پذیرش این همکاری با چالش‌هایی روبرو بودم. مثل اینکه ذات صنعت شیرین‌سازی آب دریا با چالش‌هایی جدی و بحث‌برانگیز در رابطه با ملاحظات محیط زیستی روبروست. با این حال، آنچه که نهایتا سبب شد وارد این همکاری شوم، آشنایی بیشتر با دیدگاه‌های مالکان و صاحبان شرکت بود که حقیقتا به مسئولیت‌های اجتماعی خود باور داشتند و عمیقا عاشق ایران هستند. در واقع آنها از فعالیت در حوزه مسئولیت اجتماعی به دنبال نمایش نیستند و امری است که به آن عمیقا باور دارند و در عین حال از نظر فنی نیز سعی کرده‌اند تاسیسات و تجهیزاتی فراهم آورند که در تراز بهترین استانداردهای دنیا باشد (و فراتر از نمونه‌های مشابه داخلی).

من بسیار سخت‌گیرانه وارد چنین همکاری‌هایی می‌شوم (این را از کسانی می‌توانید بپرسید که جواب‌های منفی زیادی بابت ورود به پروژه‌ها یا همکاری‌ها در زمینه‌های توسعه پایدار یا مسئولیت اجتماعی شرکتی شنیده‌اند!)؛ با این حال «سازه‌سازان» از شرکت‌های متفاوت و خاصی است که ارزش آزمون و خطا و یادگیری برای ریل‌گذاری مسئولیت اجتماعی را دارد. امیدوارم که بعدها بتوانم از دستاوردهای خوب این همکاری در اینجا بنویسم.

(تصویر از سایت شرکت سازه‌سازان برداشته شده است)

 
۰ نظر ۰۵ تیر ۰۲ ، ۰۹:۴۴
هامون طهماسبی

امروز، بیست و نهم خرداد، در نشست فصلی موسسه توسعه و ابتکار نوید، ارائه ای داشتم با موضوع «کسب و کار اجتماعی: از چیستی تا چگونگی». در این ارائه که با حضور جمع منتخبی از فعالین اجتماعی و نمایندگان سازمانهای اجتماعی برجسته کشور برگزار شد، سعی کردم جدای از تبیین چیستی کسب و کار اجتماعی و ارائه یک تعریف راهگشا از آن، راجع به نکات مدیریتی و چگونگی اداره آن نیز صحبت کنم.

در بخش چیستی، بر دو شاخص «خودگردانی اقتصادی» و «اولویت داشتن ماموریت اجتماعی» به عنوان شاخص های الزامی «کسب و کار اجتماعی» تاکید کردم و از مواردی چون «تمرکز بر شکست بازار و حیطه‌های غیر جذاب اقتصادی»، «امکان دسترسی/بهره‌مندی اقشار خاص و کمتر قدرتمند»، «حرکت در راستای توسعه پایدار»، «عدم نقض خطوط قرمز اخلاقی و حقوقی» و  غیر انتفاعی بودن به عنوان شاخصهای تکمیلی یاد کردم و هر کدام از این موارد را مورد بحث قرار دادم. در بخش «چگونگی» ضمن تبیین برخی نکات و جوانب مهم مرتبط با راه اندازی و اداره کسب و کارهای اجتماعی، بر این واقعیت تاکید کردم که کسب‌وکار اجتماعی، یک گونه خاص و متفاوت از سازمان است و مدیریت و ملاحظات موفقیت آن لزوما با کسب‌وکارهای تجاری یکسان نیست و باید این را به دقت مدنظر داشت.

ما در حال حاضر در حال نگارش کتابی با عنوان «کسب و کارهای اجتماعی در ایران» هستیم و این ارائه، منعکس کننده بخشی از یافته های این طرح تحقیقاتی نیز بود. واقعیت این است که مفهوم کسب و کار اجتماعی در ایران هنوز بسیار نوپاست و باید برای تبیین آن و راهنمایی بهتر مخاطبان و علاقه مندان، کارهای تولید محتوا و گفتمان سازی مناسبی صورت بگیرد. پروژه تحقیقاتی ما که منتهی به انتشار یک کتاب خواهد شد، بهانه خوبی بوده که بتوانیم در این زمینه تولید محتوای آموزشی و ترویجی داشته باشیم. به ویژه اینکه بدانیم کتابهای تالیفی در این حوزه که متناسب با تجارب و شرایط حاکم بر فضای کشور عزیزمان است نیز نایاب هستند.

 

۰ نظر ۲۹ خرداد ۰۲ ، ۱۹:۴۵
هامون طهماسبی

امروز در اتاق بازرگانی تهران، میهمان نشستی بودم که به موضوع «کارآفرینی اجتماعی» اختصاص داشت. در این نشست که با حضور جمعی از اعضای اتاق و علاقه مندان حوزه کارآفرینی اجتماعی برگزار شد، به همراه مهمانان، درباره کارآفرینی اجتماعی و ملاحظات آن صحبت کردم. طبق هماهنگی و توافقی که با برخی سخنرانان دیگه هم از قبل داشتیم در این جلسه سعی کردم بر خلاف بسیاری از نشستهای مشابه، از جنبه های هشدارآمیز کارآفرینی اجتماعی به عنوان یک حوزه تخصصی که هرکسی نباید به آن وارد شود صحبت کنم. این بحث البته برای برخی شرکت کنندگان خوشایند نبود و معتقد بودند که هر کس که دوست دارد باید بتواند وارد حوزه کارآفرینی اجتماعی شود. اما صحبت ما این بود که اگر دوست دارید به کارآفرینی اجتماعی کمک کنید، تنها راه و البته مطلوب ترین راه این نیست که خودتان اقدام به شروع فعالیت کارآفرینانه در این حوزه کنید. کارآفرینی اجتماعی برای تحقق اهداف اجتماعی خود، ملاحظات زیادی به همراه دارد و نمی توان با نگرش غیر اجتماعی وارد آن شد. شکست کارآفرینی اجتماعی فقط شکست سرمایه اقتصادی نیست و سرمایه اجتماعی و همچنین امید و انرژی مخاطبان خود را نیز ممکن است قربانی کند و البته به حیثیت این مفهوم در کشور عزیزمان نیز ضربه وارد نماید.

در واقع بحث اصلی من این بود که «نیت خوب کافی نیست» و بر این اساس، به فعالین اتاق پیشنهاد دادم که اگر به دنبال حمایت از کارآفرینی اجتماعی هستند، گزینه های زیر را مد نظر قرار دهند:

  • تا حد امکان پرهیز از شروع فعالیت کارآفرینانه اجتماعی جدید و در عوض رفتن به سمت مشارکت با کارآفرینان اجتماعی اصیل و دارای تجربه برای ایجاد نهادهای جدید
  • حمایت از کسب و کارهای اجتماعی موجود
  • خرید حمایتی از محصولات و خدمات کارآفرینان اجتماعی موجود
  • کمک به تقویت زیست بوم کارآفرینی اجتماعی در کشور با پر کردن و تقویت اجزای خالی این سیستم نظیر ساختار تامین مالی مناسب، حمایت از پژوهش و تولید دانش، بازارسازی، قوانین حمایتی و ...

 خوشبختانه برگزارکنندگان برنامه، ضمن انعکاس خبر برنامه، ویدئوی کامل صحبتهای من و سایر شرکت کنندگان را در آپارات بارگزاری کرده اند و شما می توانید از لینکهای زیر به آنها دسترسی پیدا کنید: 

۰ نظر ۲۴ خرداد ۰۲ ، ۱۹:۴۶
هامون طهماسبی

اوایل خرداد، تماسی داشتم از سمت واحد مسئولیت اجتماعی یکی از شرکت‌های بزرگ و مشهور فعال در بازار سرمایه؛ آنها به دنبال این بودند که فعالیت‌های حوزه CSR خود را نظام‌مندتر کنند و سوال داشتند که آیا الگوی آماده‌ای برای این نیاز وجود دارد یا خیر. پاسخ من این بود که در یک کلام خیر؛ و توضیح دادم که الگوی راهبری مسئولیت اجتماعی در سازمان شما بایستی متناسب با شرایط زمینه‌ای کسب‌وکار شما طراحی شود و فراتر از این، ما در این حوزه با فقر تولید دانش، چه در داخل کشور و چه حتی در سطح بین‌المللی روبرو هستیم. یعنی برای این سوال مهم و اساسی شرکت‌ها که «ما چگونه فعالیت‌های مسئولیت اجتماعی خود را راهبری کنیم؟»، راهنما یا دستورالعمل مدونی وجود ندارد و هرچه هست در اذهان و سینه‌های مدیران و اندکی نیز مشاوران این حوزه قرار دارد. البته ما در مدرسه توسعه پایدار با همکاری مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران در حال تدوین راهنمایی در این باره هستیم که برای اولین بار بتواند یک محتوای خوب آموزشی-ترویجی در این حوزه را برای مخاطبان ارائه نماید. 

از این بحث که گذر کنیم، نتیجه گفتگوهای ما این شد که من به عنوان مشاور مسئولیت اجتماعی در کنارشان قرار بگیرم. البته مساله آنها از نگاه من کل حوزه CSR نیست و در واقع این شرکت بزرگ، چند سالی است که شورایی تشکیل داده که تصمیم می‌گیرد که بخشی از منابع تخصیص یافته را به فعالیت های عام المنفعه اختصاص دهد. از کارهای خیر در حوزه سلامت و اشتغال گرفته تا آزادی زندانیان و آموزش. نیازی که آنها با آن روبرو هستند، نظام مند تر شدن این رویه برای انتخاب، تعریف همکاری و ارزیابی پروژه های هدفشان است. این در واقع، فقط بخش کوچکی از فعالیت های بالقوه مسئولیت اجتماعی یک بنگاه می تواند باشد. فعالیت هایی که من آن را ترجیح می دهم با برچسب «مشارکت اجتماعی» نامگذاری کنم؛ چراکه مفهوم «مسئولیت اجتماعی» چتر بسیار بزرگتری است که به ویژه به مدیریت پیامدهای مستقیم و غیرمستقیم فعالیت های بنگاه بر ذی نفعان خود می پردازد و «مشارکت اجتماعی» فقط بخش کوچکی از این چتر است.

با این حال، همینکه موضوع «مشارکت اجتماعی» نیز نظام مند تر شود و از سلیقه مدیران به سمت شاخص دار شدن و رویه دار شدن برود، هم برای جامعه می تواند اثرات اجتماعی ملموس تر و مثبت تری خلق کند و هم برای شرکت و اهداکنندگان منابع مالی، رضایت بیشتری را فراهم خواهد آورد. از این نگاه، شرکت به نوعی وارد حوزه «سرمایه گذاری اجتماعی» خواهد شد که در منابع اهدایی خود برای فعالیت های اجتماعی، بر موضوع «ارزیابی اثرات اجتماعی» تمرکز خواهد کرد.

۰ نظر ۰۲ خرداد ۰۲ ، ۱۲:۳۷
هامون طهماسبی