به سوی پایداری در توسعه

ثبت نام مدرسه بهاره توسعه پایدار سال 1398، شروع شده است. انشالله این دوره از مدرسه، یک بازطراحی قابل توجه در مباحث خواهد داشت. پس از برگزاری موفقیت آمیز 4 دوره فصلی مدرسه توسعه پایدار در طول سال گذشته، حالا دلگرم هستیم که این مسیر را با قدرت بیشتری ادامه دهیم. اگر قصد ثبت نام در این دوره را دارید، توجه کنید که 10 درصد تخفیف برای ثبت نام زودهنگام تا 10 اردیبهشت درنظر گرفته شده است. در این دوره نیز به مانند دوره های قبلی، بخش ویژه ای از مدرسه به بررسی نقش بخش خصوصی در تحقق توسعه پایدار و مباحث مرتبط نظیر مسئولیت اجتماعی سازمانها و کارآفرینی اجتماعی اختصاص دارد. 

اطلاعات بیشتر را در وبسایت مدرسه توسعه پایدار به نشانی www.sdschool.ir می توانید ببینید.

روز گذشته در «جمعه نامه» دنیای اقتصاد، یادداشت کوتاهی داشتم راجع به کمپین زیباسازی شهر که توسط امام جمعه شهر بیله سوار اجرا شده است. شهر بیله سوار در استان اردبیل یکی از شهرهای نواحی مرزی کشور است که به علت قرار گرفتن در مسیر ترانزیتی، به عنوان دروازه ورودی شمال کشور محسوب می شود. با این حال، وضعیت توسعه یافتگی شهر مطلوب نیست و از مشکلات زیادی رنج می برد. چند وقت پیش امام جمعه جدید این شهر، آقای جدایی در اقدامی نوآورانه کمپینی را راه اندازی کرد که هدف آن پای کار آمدن شهروندان برای کمک به زیباسازی مناظر شهری بوده است. نکته جالب این کمپین این است که خود ایشان شخصا بیل به دست گرفته و با حضور در اماکن عمومی، اقدام به کمک در زمینه مرمت و بهسازی فضای شهری نموده است. این جریان ظرف مدت کوتاهی توانسته توجهات عمومی را جلب کند و به کمپینی فراگیر تبدیل شود.

روزنامه دنیای اقتصاد از من خواسته بودند که یادداشتی درباره این اقدام و ارتباط آن با نوآوری اجتماعی و کارآفرینی اجتماعی بنویسم. دعوت می کنم ضمن دیدن این یادداشت از سایت روزنامه دنیای اقتصاد، مصاحبه با آقای جدایی را نیز بخوانید:

لینک مطلب در روزنامه دنیای اقتصاد

سه شنبه 10 مهر، یک روز خوب بود. اولین جلسه از نشست های «توسعه پایدار برای ایران» را در دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف برگزار کردیم. جلسه با استقبال خیلی خوب همراه بود و همان طور که انتظار می رفت، داستان عاشقانه و متفاوت آقا و خانم صنعتی در راه اندازی گلاب زهرا، به عنوان یکی از برترین شرکت های تولید گلاب دنیا و البته یکی از بهترین نمونه های کسب و کار اجتماعی دوران معاصر، شرکت کنندگان را تحت تاثیر قرار داد.

گزارشی از این نشست(که برای انتشار در سایت پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه شریف) تهیه شده است را عینا در ادامه مطلب، برای اطلاع تان آورده ام.

اطلاعات بیشتر راجع به این نشست ها و جلسات بعدی آن را می توانید در وبسایت مدرسه توسعه پایدار ببینید(کلیک کنید).

روزهای شنبه و یکشنبه، 27 و 28 مرداد، از طرف مدرسه توسعه پایدار میهمان رویدادی آموزشی برای دانش آموزان مستعد مقطع دوم متوسطه استان کردستان بودم. این رویداد برای دانش آموزان موفق و منتخب شهرها و روستاهای مختلف استان کردستان و به همت بنیاد نخبگان برگزار شد. این برنامه از دو جهت تجربه جدیدی بود. ابتدا اینکه نخستین برنامه مدرسه توسعه پایدار در خارج از تهران بود که انشالله قصد داریم در آینده بتوانیم تعداد آنها را بیشتر کنیم. همچنین این نخستین برنامه مدرسه توسعه پایدار برای دانش آموزان دبیرستانی بود. قبل از این تمامی کارگاه ها و برنامه های آموزشی مدرسه توسعه پایدار، مختص افراد دانشگاهی و بالای 18 سال طراحی و اجرا شده بود. آموزش به دانش آموزان 16 و 17 ساله، اقتضائات، رویکرد، زبان و محتوای خاص خود را می طلبد که به همین خاطر، این دوره آموزشی را برای من، بسیار خاص کرده بود. خوشبختانه این تجربه متفاوت، در مجموع راضی کننده و انگیزه بخش بود و امیدوارم که در آینده بتوانم با استفاده از درس آموخته های این تجربه، اتفاقات بهتری را در این حوزه پایه گذاری کنم. 

فارغ از محتوای آموزشی این دوره، نکته جالبی که بسیار برایم الهام بخش بود، رتبه های استثنایی و باورنکردنی نخبگان کردستانی در کنکور بود. من در این دوره با بسیاری بچه های رتبه های تک رقمی و دو رقمی کنکور برخورد کردم که ساکن روستاهای کردستان بودند و خیلی هایشان حتی برای تامین معیشت خود هم دچار مشکل بودند چه برسد به کلاس کنکور رفتن و درس خواندن. اعجاب انگیز است که پسری که به خاطر فقر مالی خانواده اش در سال کنکور، هر روز از صبح تا ساعت 2 بعدازظهر در شهرداری کارگری می کرده و جدول خیابان کار می گذاشته است، بتواند رتبه 2 رقمی در کنکور تجربی به دست آورد. وقتی این را با انبوه امکانات و هزینه کردهای خانواده ها در شهرهای بزرگ برای بچه هایشان و عدم نتیجه گیری شان مقایسه می کنم، علامت سوالها، نکته ها و ایده های زیادی راجع به وضعیت نظام آموزشی کشور به ویژه در حوزه دبیرستان و مدارس به ذهنم خطور می کند. شاید در آینده، تمرکز بیشتری برای این حوزه گذاشتم. تا خدا چه بخواهد

هفته جاری، بالاخره کتابی که با کمک تعدادی از همکاران در پژوهشکده سیاستگذاری ترجمه کرده بودیم، به زیر چاپ رفت. «بانک های اجتماعی و آینده تامین مالی پایدار» عنوان کتابی است که دو نفر از محققان به نام حوزه بانکداری اجتماعی تالیف کرده اند و یکی از کتابهای مرجع این حوزه در دنیا به حساب می آید. کتاب، برای کسانی که به حوزه تامین مالی پایدار و رویکردهای اجتماعی در بانکداری علاقه مندی دارند، بسیار راهگشاست و می تواند آنها را به طور اجمالی با تحولات این حوزه در دنیا آشنا کند. اشاره به مثالهای گسترده از بانک های اجتماعی در نقاط مختلف دنیا با مدل های متنوع، از ویژگی های کتاب است.

این اولین کتاب در حوزه بانکهای اجتماعی در ایران است که ترجمه می شود. بانکهای اجتماعی، مفهومی است که در نتیجه انتظار از بانکها جهت نقش آفرینی در توسعه پایدار، در حال گسترش در دنیاست و امیدواریم که در ایران نیز موج آن منجر به تغییرات مثبت در سیستم مشکل دار بانکی کشور شود. انتشارات رسا، ناشر این کتاب است و می توانید آن را از طریق وبسایت ناشر به نشانی rasabooks.ir تهیه کنید.

هفته گذشته، لطف خدا شامل حال ما شد تا بتوانم به همراه جمعی از دوستان و همکاران از منطقه لاله زار کرمان و به ویژه کارخانه گلاب زهرا بازدید داشته باشم. 

چرا می گویم لطف خدا؟ چون موضوع سفر، آشنایی با یکی از بهترین تجارب کارآفرینی اجتماعی در ایران و شاید دنیا و آشنایی با زندگی مرد و زنی عاشق بوده که نگاه و فلسفه جدیدی به کسب و کار را به دنیا معرفی کردند. زنده یاد همایون صنعتی و خانمشان شهیندخت سرلتی(صنعتی) در اواسط دهه 50 به لاله زار تبعید می شوند و با مشاهده کسب و کار رایج منطقه یعنی کشت خشخاش و از سوی دیگر ارزیابی شرایط اقلیمی منحصربفرد لاله زار، تلاش می کنند که کشاورزی منطقه را از خشخاش به گل محمدی تغییر دهند و نهایتا نه تنها موفق به این کار می شوند، بلکه در همان منطقه کارخانه ای برای فراوری گل محمدی و تولید گلاب و عرقیجات گیاهی پایه گذاری می کنند به نام «گلاب زهرا» که در حال حاضر، بهترین و با کیفیت ترین گلاب را نه تنها در ایران بلکه در دنیا تولید می کند و ویژگی منحصر بفرد آن هم این است که از ابتدای پیدایش تاکنون، فقط گلاب ارگانیک تولید می کرده است. در واقع گلاب زهرا، اولین مجموعه اقتصادی در کشور است که موفق به دریافت استانداردهای ارگانیک شده است و این کار را در دهه 60 و در زمانی که هنوز کلمه ارگانیک در کشاورزی کشور غریب بود، آغاز کردند.

اما گلاب زهرا، همه اش این نیست. همایون صنعتی و خانمش، در منطقه لاله زار نه در قالب یک بیزینس من یا تاجر، بلکه در قامت یک پدر و حامی اجتماعی زندگی و کار کردند و نگاه متفاوت شان به کار، کارگر، تولید، کشاورز و ... سبب شد که این رابطه، به یک رابطه عاشقانه تبدیل شود. رابطه ای که با منطق های دو دو تایی امروز کسب و کار شاید سنخیت نداشته باشد؛ اما همایون صنعتی و خانمش نشان دادند که می شود به کسب و کار به شکلی اجتماعی نگاه کرد و در سخت ترین شرایط، بهترین ها را رقم زد. از وجوه اجتماعی خاص گلاب زهرا این است که بیش از نیمی از سود آن به حساب بنیاد خیریه ای می رود به نام بنیاد صنعتی که یتیم خانه ایست برای سرپرستی و پرورش ایتام در کرمان. خیلی از مدیران و کارکنان فعلی گلاب زهرا، از همان یتیم خانه آمده اند. همچنین به ابتکار زنده یاد صنعتی، کشاورزانی که به گلاب زهرا گل محمدی می فروختند، هر سال در سود کارخانه نیز سهیم بودند و علاوه بر قیمت فروش گل، در پایان سال، پول مازادی نیز بابت سود کارخانه دریافت می کردند.

در این سفر، ما به طور خاص، میهمان آقای سلمان شادروان شدیم که با خانمشان، از کودکی در کنار خانواده صنعتی بزرگ شده بودند و اطلاعات دسته اول و نابی از سلوک و شیوه زندگی ایشان داشتند که مهربانانه برای ما روایت کردند.

ما انشالله به زودی نشستی با موضوع گلاب زهرا و تجربه زنده یاد همایون صنعتی در دانشگاه صنعتی شریف برگزار خواهیم کرد. حیف است. این الماس ها و در و گوهر ها در کشور ما زندگی کرده اند و می کنند و دانشجویان و مدیران آینده کشور خبر نداشته باشند و فکر کنند کسب و کار یعنی فقط منفعت شخصی! اگر علاقه مند به اطلاع از جزئیات آن نشست دارید، در بانک اطلاعاتی مدرسه توسعه پایدار، نام خود را درج کنید تا در زمان مقتضی به اطلاع شما برسد.

سومین دوره مدرسه توسعه پایدار با عنوان «مدرسه تابستانی توسعه پایدار و مسئولیت اجتماعی سازمانها» از 24 تیر تا 21 مرداد در دانشگاه شریف برگزار می شود. 

این برنامه، هر یکشنبه ساعت 3 تا 7 برگزار می شود و 5 هفته ادامه خواهد داشت. خوشبختانه تجربه برگزاری موفقیت آمیز مدرسه های بهاره و زمستانی، دلگرمی خوبی برای ما ایجاد کرده که بتوانیم برای ارتقای کیفیت برنامه و برگزاری جدی تر آن کوشا باشیم. نتایج نظرسنجی های شرکت کنندگان مدرسه بهاره نیز به سایت مدرسه اضافه شده است و بازخورهای مثبت، حتی از دوره اول نیز بهتر و بالاتر بود. در این دوره از مدرسه نیز به مانند دوره های قبلی، برای دانشجویان و اعضای سازمانهای مردم نهاد، کمک هزینه های آموزشی در نظر گرفته شده است که البته از طریق ارسال رزومه و SOP قابل تخصیص به ایشان خواهد بود. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به سایت مدرسه به آدرس sdschool.ir مراجعه کنید. فراموش نکنید که مهلت استفاده از بورس تا 21 تیر و مهلت ثبت نام عادی تا 23 تیر خواهد بود(به شرط باقی ماندن ظرفیت).

به یاری خدا، اولین برنامه مدرسه توسعه پایدار با عنوان «مدرسه زمستانی توسعه پایدار و مسئولیت اجتماعی سازمانها» در بهمن و اسفند سال 96 برگزار شد و در مجموع و بر اساس بازخورهای دریافتی، توانست گام اول خود را موفقیت آمیز بردارد. در این دوره، 21 نفر ثبت نام کردند که تنوع حضور از اقشار مختلف(دانشگاهی، بخش خصوصی، سازمانهای مردم نهاد) کمک کرد که فضای بین رشته ای و تعاملی خوبی برای حضار شکل بگیرد. در عین حال ما در مدرسه توسعه پایدار و برای اولین بار، از روش های نوین آموزش در حوزه توسعه پایدار و مسئولیت اجتماعی استفاده کردیم تا با مشارکت دادن افراد در فرآیند یادگیری تجربه ای جذاب تر و در عین حال موثرتر از فرایند یادگیری را محقق کنیم. خدا را شکر نتایج نظرسنجی نشان می دهد که تا حدود زیادی نیز توانستیم در این هدف محقق باشیم. البته مدرسه توسعه پایدار، خودش نیز مدام در حال یادگیری است و سعی می کنیم در دوره های بعدی بهتر و بهتر باشیم و نواقص موجود را برطرف کنیم.

برای مشاهده گزارشی از اولین دوره می توانید از وبسایت مدرسه در این لینک(کلیک کنید) بازدید کنید.

همچنین می توانید برای مشاهده نظرات و نتایج نظرسنجی شرکت کنندگان نیز این لینک(کلیک کنید) را ببینید. چند نمونه از نظرات و نتایج نظرسنجی را در زیر آورده ام:

• برای من، اولین کارگاهی بود که با توجه به زمان اندکش، ولی کاربردی بود و من تونستم همون اطلاعاتی که در سر دوره یادمی گرفتم، به ذهن بسپارم و در طول فعالیت هایم از اونها استفاده کنم... نکته دیگه، تعداد زیادی مثالهای قابل لمس و به روز بود که خیلی ها با اون سر و کار داشتند ... و همچنین تمرینات گروهی موثر، چون هر یک از افراد گروه، ایده های مربوط به حوزه خود را داشتند و این باعث میشد افراد برای یک مسئله، با دیدگاه ها و فکرهای مختلف آشنا بشوند.

یکی از اتفاقات خوبی که ان شا الله به زودی خبر دقیق اش را بتوانم در اینجا منتشر کنم، برگزاری اولین مدرسه توسعه پایدار در نیمه دوم سال جاری است. ابتدا برنامه این بود که مدرسه زمستانیِ توسعه پایدار باشد؛ اما یکی از سازمان های حامی، متقاضی شده که مدرسه را زودتر برگزار کنیم و لذا ممکن است در فصل پاییز شاهد برگزار این دوره باشیم که در نوع خود در ایران منحصربفرد است و اولین بار است با این تنوع و جامعیت درباره توسعه پایدار برگزار می شود. دوره ، طوری طراحی شده که توسعه پایدار را در سه سطح یعنی دولتی، بخش خصوصی و بخش مردمی-سازمانهای مردم نهاد واکاوی می کند و از نظر ناب بودن و داشتن رویکرد بومی هم برای مخاطبان جذاب خواهد بود.

پژوهشکده سیاست گذاری دانشگاه صنعتی شریف و مرکز توسعه پایدار «بهارباد»، میزبان و مجری این دوره خواهند بود. درباره «مرکز توسعه پایدار بهارباد»، بعدا بیشتر خواهم نوشت. ان شا الله بماند در هنگام رونمایی رسمی از این آرزوی دیرین؛ آرزویی که نامش هم توسعه پایداری است؛ آن هم به سبک ایرانی، و امیدبخش:)