با ابتکار معاونت اجتماعی منطقه 22 شهرداری تهران، جمعی از شرکت های ساختمانی مدتی است گردهم آمده اند و چند وقت یک بار در جلساتی دورهمی به بحث و تبادل نظر راجع به موضوع مسئولیت اجتماعی سازمانی می پردازند. شهرداری منطقه 22 امید دارد که بتواند از ظرفیت مسئولیت اجتماعی این شرکت ها(که بعضا بسیار بزرگ هم هستند) در جهت کمک به مسائل اجتماعی و نیازهای منطقه 22، بهره بگیرد.

من امروز به عنوان میهمان به جلسه دومشان دعوت شده بودم تا ارائه ای راجع به مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت ها و چرایی و چگونگی پرداخت به این حوزه داشته باشم. در ارائه سعی کردم که با مثال هایی از تجربیات خوب ایرانی در این حوزه نشان دهم که می شود و باید در این راه قدم های موثر برداریم. بعد از ارائه، گفتگوهای خوبی هم راجع به موضوع در بین حضار در گرفت.

در پایان جلسه به مسئول خدمات اجتماعی منطقه گفتم که این جمع ظرفیت خیلی خوبی است و شما اگر بتوانید این جمع را حفظ کنید و جلسات را همینطور پرشور و زنده نگه دارید، شاید بتوانید یک الگوی خیلی خوب از مشارکت بخش خصوصی و دولتی و سازمانهای مردم نهاد(که آنها هم در جلسه حضور داشتند) در جهت کمک به مسائل شهری شکل دهید. در کنار امیدها، یکی از نگرانی هایی که من همیشه نسبت به چنین جریاناتی دارم، این است که یک نهاد دولتی(اینجا شهرداری) میزبان است و تداوم و چگونگی برگزاری آن بسیار حساس است که زیر سایه محدودیت ها و اقتضائات سازمانهای دولتی، به اعتماد و انگیزه همراهان لطمه نزند. باید منتظر ماند و دید که چه خواهد شد...

ما در مدرسه توسعه پایدار ترجمه یک کتاب خوب و مرجع در حوزه مسئولیت اجتماعی سازمانها را شروع کرده ایم. بنا به مصالحی که با مترجم همکار این کتاب به آن رسیدیم، تصمیم گرفتیم فعلا نام کتاب را رسانه ای نکنیم و همچنین تصمیم گرفتیم در مذاکره با نویسندگان اصلی کتاب، مجوزهای رسمی را هم دریافت کنیم. امری که البته به دلیل عدم عضویت ایران در کنوانسیون Bern، در میان مترجمان داخلی مرسوم نیست و ما هم راه نه چندان راحتی برای دریافت آن داریم. چراکه مسئله تحریم ها، ظاهرا بر این موضوع سایه افکنده و در تماس اول، ناشر بین الملل، به دلیل عدم امکان مراوده مالی، موضوع را منتفی دانست. البته ما در حال مذاکراتی هستیم که با ایده دیگری بتوانیم ناشر را قانع به صدور مجوز کنیم. امیدوارم که کار به خوبی انجام شود و به زودی هم این کتاب ارزشمند و مرجع را معرفی کنیم. ما به شدت به محتوای خوب فارسی در حوزه مسئولیت اجتماعی سازمانها نیاز داریم. با ترجمه شروع کرده ایم و انشالله در آینده ای نه چندان دور، در این زمینه بتوانیم مبتنی بر تجربیات داخلی، تالیف هم داشته باشیم.

امروز در شرکت ایران خودرو، یک کارگاه آموزشی داشتم راجع به «موضوعات اساسی مسئولیت اجتماعی». این کارگاه بخشی از پروژه مشاوره ای من برای ایران خودرو جهت تدوین گزارش مسئولیت اجتماعی امسال شان است. یکی از اتفاقات خوبی که توانستیم در مذاکره با مدیریت مسئولیت اجتماعی ایران خودرو در موردش به جمع بندی برسیم، گنجاندن «موضوعات اساسی مسئولیت اجتماعی» در گزارش امسال ایران خودرو است. در واقع بعد از دو دوره گزارش دهی که به نوعی آغاز راه برای ایران خودرو بود، حالا وقت آن بود که یک سطح، کار را ارتقا داد و به این بحث پرداخت. بحثی که قطعا می تواند برای برنامه های مسئولیت اجتماعی ایران خودرو، دستاوردهای مثبتی داشته باشد و یک گام رو به جلوست.

امروز جلسه ای بنا به درخواست دفتر توسعه پایدار آبفای تهران وزارت نیرو با مدیر و کارشناسان این دفتر داشتم. 4 نفر از همکاران این دفتر در دوره مدرسه بهاره توسعه پایدار ما شرکت کرده بودند و حالا علاقه مند بودند که فعالیت هایی را در این حوزه با یکدیگر تعریف کنیم. به عنوان شروع صحبت از تدوین گزارش پایداری برای آبفای استان تهران به عنوان پایلوت در کل کشور شد و همچنین همراهی به عنوان مشاور جهت پیشبرد موضوع توسعه پایدار در وزارت خانه.

حقیقت اینکه علی رغم جلسه خوبی که داشتیم، من به پیشرفت کار در وزارت نیرو خوش بین نیستم و فکر می کنم موانع جدی بزرگی بر سر این امر وجود دارد. در حقیقت تصور من این است که ساختارهای دولتی سیاست زده که در آن گروه های فشار قدرتمند(در اینجا شرکت های پیمانکاری) بر تصمیم گیری ها سایه انداخته اند، دشوارترین جاها برای پیشبرد چنین مواردی هستند. حتی در صورت پیشبرد چنین موضوعاتی، احتمالا گزارش های مسئولیت اجتماعی یا توسعه پایدار، بیشتر در سطح نمایشی باقی خواهند ماند و توانایی ورود به موارد مهم و چالشی را نخواهند داشت.

*پسا نوشت: چند وقت بعد از این جلسه، پیش بینی ام درست از آب درآمد و موضوعات به کلی منتفی شد! البته باید خدا را شکر کرد. چون من ذهنم درگیر بود که اگر قرار است نتوانم به شکل موثری کارها را جلو ببرم، از این همکاری استعفا دهم که دیگر نیازی به آن نشد!

چندی پیش، از طرف شرکت برق حرارتی تماسی با من گرفته شد و درخواست برگزاری جلسه مذاکره و نهایتا ارسال پروپوزال جهت احداث پارک های انرژی در نیروگاه های تابعه شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی داده شد. موضوع این است که این مجموعه دولتی نیروگاه دار کشور، با ایده گرفتن از اقدامی که در شرکت خصوصی ماه تاب در نیروگاه های رودشور و شوباد انجام شده است، به فکر احداث «پارک انرژی» در مجموعه های نیروگاهی وابسته به خود افتاده است. طی مذاکراتی که داشتیم، سعی کردیم موضوع را دقیق تر کنیم و نهایتا هم پیشنهادی به ایشان ارائه کنیم که به عنوان پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه شریف، مشاور و همراه آنها در احداث نمونه پایلوت باشیم. با این حال، من خیلی خوش بین نیستم که این موضوع در بخش دولتی به راحتی بخش خصوصی و تجربه ای که در ماه تاب گستر رخ داده، پیش برود. در همین جلسات مذاکره هم با ابعادی از دشواری های کار و ملاحظات غیرتخصصی موضوع که ممکن است بر کار سایه بیاندازد، آشنا شدم. واقعا نمی توانم حدس بزنم که این موضوع آیا به سرانجام می رسد یا خیر. با این حال، اینکه یک تجربه بخش خصوصی، توانسته موجب تغییر نگرش هایی در دولت شود، به خودی خود ارزشمند است و می تواند برای کسانی که به دنبال ترویج الگوهای خوب در حوزه مسئولیت اجتماعی سازمانی در کشور هستند، ایده دهنده باشد.

زمستان سال 97 برای من با شروع یک همکاری خوب همراه بود. انشالله از هم اکنون با عنوان مشاور مسئولیت اجتماعی با مجموعه ماه‌تاب گستر (که اولین و بزرگترین شرکت خصوصی در زمینه سرمایه گذاری در حوزه ی نیروگاهی و تولید برق کشور است) همکاری خواهم داشت. این همکاری برای من بسیار دلپذیر است؛ چون با مجموعه‌ای کار می کنم که اعتقادی واقعی به فعالیت اجتماعی دارد و به دنبال نمایش و ریاکاری نیست. بدون شک یکی از حرفه‌ای ترین و بهترین سوابق فعالیت در حوزه مسئولیت اجتماعی در سالیان گذشته مربوط به این مجموعه است که در حد توان خود دارد سعی می‌کند رسالت‌های اجتماعی خود را به خوبی انجام دهد. خوشبختانه مدیریت ارشد گروه ماه‌تاب، تعهدی راستین به این مقوله دارد و یکی از برنامه‌های جدی اش در چند سال پیش‌رو، گسترش فرهنگ مسئولیت‌اجتماعی در میان پرسنل و شبکه همکاران و نیز صنعت حوزه فعالیت خود است. برای من که خیلی سخت‌گیرانه، به عنوان مشاور مسئولیت اجتماعی حاضر به همکاری با شرکت‌ها می‌شوم، تجربه همکاری با ماه‌تاب، یک فرصت خوب برای اثرگذاری و البته یادگیری است. انشالله در آینده بیشتر در این باره خواهم نوشت. برای آشنایی با فعالیت‌های حوزه اجتماعی این مجموعه می‌توانید این لینک را ببینید.

توضیح عکس: ماه تاب گستر با همراهی کمیته امداد، اقدام به نصب و بهره برداری پنل های خورشیدی با هدف درآمد زایی برای بانوان سرپرست خانوار شهرستانهای جنوبی کرمان نموده است.

روز گذشته به همراه شرکت کنندگان در مدرسه پاییزه توسعه پایدار، بازدیدی از شرکت مپنا بویلر و اقدامات آن در حوزه مسئولیت اجتماعی داشتیم. شرکت مپنا بویلر امسال اولین گزارش پایداری خود را منتشر کرده است که به نسبت گزارشهای ایرانی، از کیفیت خوبی هم برخوردار است.

شرکت «مهندسی و ساخت بویلر و تجهیزات مپنا»، یکی از  زیرمجموعه های گروه «مپنا» و از مهمترین شرکت های تولیدی کشور است که به طور ویژه در زمینه تجهیزات نیروگاهی فعالیت می کند و ضمن اینکه به پروژه های بین المللی هم ورود پیدا کرده است، در سالهای اخیر به صنعت آب نیز وارد شده است.

این شرکت فعالیت های نظام مند خود در حوزه مسئولیت اجتماعی را از سال 1393 شروع کرده و در سال جاری برای نخستین بار گزارش پایداری خود را منتشر کرده است که به بررسی پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی فعالیت های این شرکت بر ذی نفعان خود و چگونگی مدیریت آنها می پردازد. این گزارش مطابق با استاندارد جدید موسسه GRI تنظیم شده است که برای مطالعه آن می توانید از این لینک زیر در وبسایت شرکت اقدام کنید. 

البته این گزارش علی رغم نکات مثبت گفته شده، نقاط قابل بهبودی هم دارد که با مشاور مسئولیت اجتماعی این شرکت و کارشناس مسئولیت اجتماعی آن، برخی شان را در میان گذاشتم.

ضمن تشکر از شرکت مپنا بویلر و کارشناس مسئول حوزه مسئولیت اجتماعی آن، خانم سید علیخانی، باید بگویم احساس می کنم که خدا را شکر مدرسه توسعه پایدار کم کم دارد به یک پختگی می رسد و چنین رویدادهای مکملی می تواند اثربخشی یادگیری آن را تقویت کند.

چندی پیش یکی از شرکت های سایز کوچک و متوسط (SME) از طریق یکی از همکاران قبلی در سازمان مدیریت صنعتی، درخواست خدمات مشاوره جهت انتشار گزارش پایداری داشتند و ایشان بنده را معرفی کرده بودند.

در جلسه ای که با مدیر شرکت داشتیم برایم بسیار جالب بود که یک شرکت کوچک در ایران تصمیم به انتشار گزارش پایداری گرفته است. انتشار گزارش پایداری یا گزارش مسئولیت اجتماعی برای شرکت های بزرگ ایرانی مسبوق به سابقه است، اما اگر این مجموعه در هدف خود مصمم بماند، شاید اولین نمونه ایرانی از انتشار sustainability report در شرکت های کوچک باشد. نکته جالب دیگری که در این رابطه متوجه شدم انگیزه آنها بود. این شرکت قصد داشت هم در شبکه مراودات و همکاری های بین المللی خود و هم در فرایند پذیرش در بورس تهران، خود را یک مجموعه حرفه ای و قابل اعتماد نشان دهد و مدیریت شرکت به خوبی فهمیده بود که در دنیای امروز، عملکرد مثبت  در حوزه مسئولیت اجتماعی و توسعه پایدار، از نشانه های حرفه ای گری برای یک کسب و کار موفق است.

البته ذکر این نکته ضروری است که در این مسیر نباید به گزارش پایداری به شکل فقط یک ابزار برای تحقق هدف اقتصادی نگاه کرد و همانطور که من در صحبتهایم به مدیریت شرکت تاکید کردم، حداقل در فعالیت های مشاوره ای که من قبول می کنم، داشتن این اطمینان که مجموعه، «واقعا» به دنبال اثرگذاری اجتماعی مثبت (و نه صرفا حرکت نمایشی) است، یک موضوع لازم است و در غیر اینصورت، وارد این فعالیت مشترک نخواهم شد.

امید است که نگاه های اصیل اجتماعی، بیش از پیش در فضای کسب و کار کشور، نهادینه شود.

در واپسین روزهای اسفند ماه 96، سفری یک روزه به یکی از شهرستان ها داشتم تا به تکمیل فرآیند تهیه اولین گزارش پایداری برای یکی از مجموعه های بزرگ اقتصادی کشور کمک کنم. گزارش پایداری یا گزارش مسئولیت اجتماعی، موضوعی است که در فضای کسب و کار بین المللی تبدیل به یک روتین شده است و بسیاری از شرکت ها در کشورهای مشابه ما و کشورهای منطقه هم در حال انتشار آنها هستند. متاسفانه روند اقبال بخش خصوصی در ایران، خیلی پر شتاب نبوده است و به نظر می رسد باید اقداماتی کمکی از جنس نقش آفرینی سمن ها و یا مانندائتلاف های بین المللی در صنایعی نظیر نفت و گاز و یا پوشاک، اما برای داخل کشور و به شکل بومی شکل بگیرد تا بتوانیم شتابی در بحث گزارش دهی پایداری در ایران داشته باشیم. همه این اقدامات کمکی، جنس شان، ایجاد گفتمان و عادتی جدید در فضای کسب و کار کشور است.

از اینها که بگذریم، در بعضی مجموعه های خصوصی، اقدامات خوبی در رابطه با گزارش دهی پایداری شکل گرفته است که البته نیازمند بهتر شدن هست و در سالهای بعد دغدغه کارشناسان و مسئولین مرتبط در این شرکت ها، بایستی از انتشار یا عدم انتشار گزارش به سمت چگونگی تهیه گزارشهای با کیفیت تر برود. برای مثال در این حوزه یکی از بانکهای داخلی 4 سالی است که به طور مرتب گزارش مسئولیت اجتماعی منتشر می کند؛ با این حال، به نظرم می رسد هنوز وارد مرحله کیفی سازی نتوانسته اند بشوند.

در مدرسه توسعه پایدار شریف، یکی از بحث های جدی که مطرح می کنیم این است که سمن ها باید در این حوزه نقش آفرینی فعال داشته باشند. جای آنها در این پازل به شدت خالی است. ما به آینده امیدواریم.